Η κορυφαία και πολύπλαγκτη ηθοποιός μας
Μαρία Φωκά !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Αστείρευτο και πολυμερές ταλέντο με βαθιά συνάμα πολιτική δράση, δόνησε με το ρωμαλέο δραματικό της κύτταρο τις καρδιές μας η Μαρία Φωκά και δικαίως αναγορεύτηκε σε μια από τις μεγαλύτερες μεταπολεμικές ηθοποιούς μας. Σε όλες τις επάλξεις της υποκριτικής, η Μαρία Φωκά υπήρξε σπουδαία και μας κληροδότησε μοναδικές ερμηνείες, που συγκαταλέγονται στα πρότυπα της δραματουργι-κής μας τέχνης. Σημειώνοντας παράλληλα και την μείζονος σημασίας διασταύρωση στη ζωή της, με τον μεγάλο δάσκαλο της υποκριτικής μας Λυκούργο Καλλέργη - υπήρξε γυναίκα του- που αδιαμφισβήτητα σμίλευσε τη λυρική της ταυτότητα και την επεξέτεινε, σε ακόμα πιο υψηλά επίπεδα. Η Μαρία Φωκά είδε το φως
της ζωής στις 1 Οκτωβρίου 1916 στο πανέμορφο Αργοστόλι, σε μια κατ΄ εξοχήν αστική οικογένεια, με πλατιά πολιτισμική παιδεία. Πατέρας της ήταν ο πλοίαρχος Νικόλαος Φωκάς και μητέρα της η Καικιλία Κουντούρη. Με την αποπεράτωση των εγκύκλιων γυμνασιακών της σπουδών, με έφεση για την θεατρική τέχνη, σπούδασε υποκριτική στην Ανωτέρα Δραματική Σχολή, του Θεάτρου Τέχνης, πλάι στον μεγάλο δάσκαλο της υποκριτικής και θεατράνθρωπό μας Κάρολο Κούν, που επηρέασε καθοριστικά την δραματική της πορεία. Και με την αποφοίτησή της ρίχτηκε αμέσως στην αρένα του θεάτρου. Υποδύθηκε κεντρικούς ρόλους σε αρι-στουργήματα του κλασικού δραματολογίου και φανέρωσε σταδιακά τις ψηλές της δραματικές της αρετές, εξακτινώνο-ντας στο πεδίο του θεάτρου, το υψηλό της καλλιτεχνικό κύρος. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τις συμμετοχές της στις θεατρικές μας παραστάσεις : 1948/1949 Ήταν όλοι τους παιδιά μου, 1947/1948 Ματωμένος γάμος, του Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα, 1947/1948 Χρυσή μου Ρουθ, 1949/1950 Λίλιομ, του Φέρεντς Μολνάρ, 1960/1961 Επικίνδυνη στροφή του Τζών Πρίστλευ, 1981/1982 Γέρμα, επίσης του Λόρκα κ.α.
Αλλά και στο πεδίο της μεγάλης μας οθόνης, σε δύσκολους ρόλους με αδρές ηθικές γραμμές, η Μαρία Φωκά μας έδωσε έξοχες ερμηνείες, τις οποίες επένδυσε με την πολύπλαγκτη δραματική της παιδεία, που την ανέδειξαν σε μεγάλης μας ρολίστρια. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τις κινηματογραφικές της συμμετοχές στις ταινίες : 1949 Ο κόκκινος βράχος, 1962 Το καλοκαίρι της οργής, 1964 Τα 201 καναρίνια, 1965 Οι καταφρονεμένοι, 1968 Γυμνοί στο δρόμο, Γοργόνες και μάγκες, Ένας ιππότης για τη Βασούλα, 1969 Πεθαίνω κάθε ξημέρωμα, Γυμνοί στο δρόμο, Για την τιμή και για τον έρωτα, 1971 Ο αήττητος, 1973 Η Αλίκη της σύγχρονης γενιάς, κ.α. Ταινίες τις οποίες έντυσε αισθητικά με την υψηλή της δραματική παιδεία, η πολυτάλαντη Μαρία Φωκά.
Όμως και στο φάσμα της μικρής μας οθόνης, η ταλαντούχος ηθοποιός μας, μας κατέλειπε μοναδικές ερμηνείες, που την καταξίωσαν σαν την πιο σπουδαία «γιαγιά» της ελληνικής τηλεόρασης και μας έκαναν να την αγαπή-σουμε βαθιά, για την δραματικότητα και το εμπνευσμένο κωμικό της στοιχείο ενίοτε. Κάθε τηλεοπτική συμμετοχή της Μαρίας Φωκά, ανέδυε ένα σπάνιο άρωμα ευγενείας και μια μοναδική αισθητική φινέτσα, που την καθιστούσαν ξεχωριστή. Μνημονεύουμε έτσι τις τηλεοπτικές της παρουσίες στις σειρές : 1990 Οι τρεις Χάριτες, ως αριστουργηματική μητέρα του Ζαχαρία στο Mega, 1991–92 Εκμέκ Παγωτό, ως έξοχη Αφροδίτη, 1995-97 Ντόλτσε βίτα, με μια μνημειώδη ερμηνεία στον ρόλο της Όλγας Μαρκάτου κ.α. Ακένωτη υποκριτικά η Μαρία Φωκά, γήτευε διαρκώς τις καρδιές μας.
Σημειώνουμε πως την δεκαετία του ΄50, η μεγάλη μας ηθοποιός απείχε 8 χρόνια από τα καλλιτεχνικά μας δρώμενα, αφού μέσα στις στρεβλώσεις της μετεμφυλι-ακής Ελλάδας, που τσάκισαν στις φοβερές μυλόπετρές τους άδικα, ανθρώπους, καριέρες και συνειδήσεις, η Μαρία Φωκά είχε καταδικαστεί στην πολύκροτη δίκη του αγωνιστή της αριστεράς από την Αμαλιάδα Νίκου Μπελογιάννη, σε ισόβια κάθειρξη ως κατάσκοπος ! Τελικά η δίκη της μετετράπη σε 10-ετή κάθειρξη, με στέρηση παράλληλα των πολιτικών της δικαιωμάτων. Στα πλαίσια ακόμα της ευρείας πολιτικής και συνδικαλιστικής της δράσης, η Μαρία Φωκά ως συνδικαλίστρια των ηθοποιών, είχε εκλεγεί το 1977 Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ). Σις 15 Ιουνίου του 2001, μετά από μακρόχρονη ταλαιπωρία με την καρδιά της, η μεγάλη μας ηθοποιός εκδήμησε από τη ζωή στο Λονδίνο και κηδεύτηκε στο Πόρτσμουθ. Το αλγεινό άγγελμα του θανάτου της σκόρπισε πάνδημη θλίψη σε όλο τον καλλιτεχνικό κόσμο, για την πολυεπίπεδη προσφορά της και την μοναδική καλλιτεχνική της αιδημοσύνη.
Κινηματογράφος
1949 Ο κόκκινος βράχος
1959 Ταξίδι με τον έρωτα
1960 Οικογένεια Παπαδοπούλου
1962 Το καλοκαίρι της οργής
1964 Το κορίτσι του πόνου, Τα 201 καναρίνια, Παιδί μου, δεν αμάρτησα
1965 Οι καταφρονεμένοι, Ξαναγύρισε κοντά μου, Με ιδρώτα και δάκρυα
1966 Τ' αδέλφια μου μάνα Στέλιου, Εμείς οι αμαρτωλοί, Ο άνθρωπος που γύρισε από τον πόνο
1968 Θύελλα στο σπίτι των ανέμων, Γυμνοί στο δρόμο, Γοργόνες και μάγκες, Ένας ιππότης για τη Βασούλα, Ας με κρίνουν οι γυναίκες, Ο μικρός δραπέτης, Ξεριζωμένη γενιά
1969 Η κόμισσα της φάμπρικας, Πεθαίνω κάθε ξημέρωμα, Γυμνοί στο δρόμο, Καυτή εκδίκηση, Ένας άνδρας με συνείδηση, Για την τιμή και για τον έρωτα, Το φθινόπωρο μιας καρδιάς, Φτωχογειτονιά αγάπη μου
1971 Ο αήττητος
1972 Αγάπησα μια πολυθρόνα, Αγάπη μου παλιόγρια
1973 Η Αλίκη της σύγχρονης γενιάς, Δικτάτωρ καλεί... Θανάση
1979 Ανατολική περιφέρεια Αντιγόνη
1998 Η κυρία Ιουλία Ιουλία
Τηλεόραση
1972 Η γειτονιά μας ΥΕΝΕΔ
1990 Οι τρεις Χάριτες Mega
1991–92 Εκμέκ Παγωτό
1992–94 Και οι τέσσερις ήταν υπέροχες
1994–95 Ένας αξιολάτρευτος μπελάς –
1995–97 Ντόλτσε βίτα
2000 Οι θειοσεβούμενοι Star
Θεατρικές παραστάσεις
1948/1949 Ήταν όλοι τους παιδιά μου
1947/1948 Ματωμένος γάμος
1947/1948 Το ευλαβικό γύναιο - Ο Απόλλων του Μπελλάκ
1947/1948 Χρυσή μου Ρουθ
1949/1950 Η κληρονόμος
1949/1950 Προσκήνιο
1949/1950 Λίλιομ
1949/1950 Το νου σου στην Αμέλια
1960/1961 Επικίνδυνη στροφή
1961/1962 Η μικρή μας πόλη
1962/1963 Η κληρονόμος
1962/1963 Τα όνειρα μας
1968/1969 Ο σοβαρός κύριος Ερνέστος
1981/1982 Γέρμα Ντολόρες
Το παρόν κείμενό μας δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Παρασκήνιο".
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr