Τζένη Καρέζη, μια εκτυφλωτική καριέρα και ένας φλογερός έρωτας
ανάμεσα σε «πολυβόλα»!
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ποιος άνδρας δεν συγκλονίσθηκε από την εκστατική ομορφιά της «χολιγουντιανής» - με τα πράσινα αξεπέραστα μάτια – Καίτης, στην αλησμόνητη κωμωδία του ασπρόμαυρου «Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο»; Αλλά και πια ζεστή ελληνική καρδιά δεν δάκρυσε από τον τραγικό ρόλο της «πολιτικής υπαλλήλου του ΓΕΣ, Νίκης», που αναγκάζεται να δίνει στρατιωτικά μυστικά για να σώσει τον όμηρο από τους γερμανούς αδελφό της, στην αξεπέραστη ιστορική μας ταινία του μεγάλου Ντίνου Δημόπουλου, «Κοντσέρτο για πολυβόλα», έως την στιγμή που ένας πανέμορφος ανθυπολοχαγός, ο Κώστας Καζάκος, θα αλλάξει τη ρότα της ταινίας και τη ζωή της ! Και στο δράμα και στην κωμωδία, με αυτή την απαράμιλλη ηφαιστειώδη παρουσία της, που ήταν διάστικτη από ζωή και καλλιτεχνική δεινότητα, η μοναδική Τζένη Καρέζη, με ηθική ένταση, έδωσε αξεπέραστες ερμηνείες και δικαίως έχει περάσει στο πάνθεον των εκλεκτών της καλλιτεχνικής μας δημιουργίας. Η ζωή της ήταν σαν παραμύθι και τα είχε όλα ! Καλλιτεχνική καταξίωση, φλογερούς έρωτες, εξαιρετική οικογένεια και ένα λαμπρό παιδί τον Κωνσταντίνο Καζάκο, πολιτική δραστηριοποίηση, υψηλό πολιτισμικό κύρος σαν άνθρωπος, αλλά και πόνο και άφατη ηθική θλίψη, με έναν αδόκητο θάνατο, που σφράγιζε την τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας. Θα μείνουν για πάντα ανεξάλειπτα όμως στην καρδιά μας, αυτά τα αξεπέραστα βαθιά γαλανά της μάτια, για να θυμίζουν την απαράμιλλη μούσα μας.
Η Τζένη Καρέζη – κατά κόσμο Ευγενία Καρπούζη- είδε το φως της ζωής στις 12 Ιανουαρίου 1933 στην λεβεντομάνα Θεσσαλονίκη, γεννημένη μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον ηθική ευκρασίας και υψηλού πολιτισμικού κύρους. Ο πατέρας της Κωνσταντίνος Καρπούζης ήταν γυμνασιάρχης και η μητέρα της Θεώνη Καρπούζη δασκάλα. Τα πρώτα γυμνασιακά της χρόνια τα πέρασε στην νύμφη του Βορρά, εσώκλειστη στο γαλλικό σχολείο Καλογραιών και εν συνεχεία στην Αθήνα, στην ομώνυμη ελληνογαλλική σχολή «Άγιος Ιωσήφ», όπου και θα αποφοιτήσει το 1952. Παρότι προορίζεται για μια αστική καριέρα με όλη της την λάμψη, ξεπερνά τους μεγάλους δισταγμούς της οικογένειάς της και δίνει εξετάσεις στην δραματική σχολή του εθνικού μας θεάτρου, όπου και εισάγεται επιτυχώς. Έτσι ξεκινά την μακρά και πολύπλαγκτη καλλιτεχνική της διαδρομή. Πρόβα τζενεράλε θα κάνει στο παλκοσένικο τον Οκτώβριο του 1954, στην επιβλητική παράσταση «Ωραία Ελένη», πλάι στους κραταιούς Βασίλη Διαμαντόπουλο και Μελίνα Μερκούρη. Και το 1955 κάνει την παρθενική της εμφάνιση στην μεγάλη οθόνη, στην ταινία «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο», με τους έξοχους Βασίλη Αυλωνίτη και Μίμη Φωτόπουλο, που σπάσει στην κυριολεξία ταμεία και σημειώνει εκτυφλωτική επιτυχία. Έχει ήδη γεννηθεί μια μεγάλη στάρ, που εφεξής θα κανοναρχεί το καλλιτεχνικό μας πεδίο. Την συμμετοχή της στο Εθνικό Θέατρο συνεχίζει μέχρι το 1959, ενώ από το 1960 στρεφόμενη στο ελεύθερο θέατρο, συνεργάζεται και συγκροτεί σχήματα, με όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής, που δεσπόζουν στο φάσμα του θεάτρου μας. Από το 1968 όμως και μέχρι τον αδόκητο χαμό της, συνεργάζεται θεατρικά, με τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον μεγάλο μας θεατράνθρωπο Κώστα Καζάκο, που με άφατη αγάπη και συντροφικότητα, θα είναι δίπλα της, μέχρι την τελευταία της πνοή. Σε όλη την εμπνευσμένη και πολύχρωμη αισθητικά θεατρική της πορεία, η αξέχαστη Τζένη Καρέζη σημείωσε μεγάλη επιτυχία, κορυφαία ωστόσο θεατρική της στιγμή – που συνιστά εν άλλοις και από τα αριστουργήματα του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου – συνιστά η παράσταση «Το μεγάλο μας Τσίρκο», σε σκηνοθεσία του ακαδημαϊκού μας θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη, μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και τραγούδι Νίκου Ξυλούρη και συμπρωταγωνιστές τους, Κώστα Καζάκο, Τίμο Περλέγκα, Χρήστο Καλαβρούζο, Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Νίκο Κούρο κ.α.
Η Τζένη Καρέζη υπήρξε βαθύτατα πολιτικοποιημένη καλλιτέχνης. Εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στις γραμμές της «ΕΔΑ» (Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς) και μετά στο ΚΚΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος), το οποίο υπηρέτησε με απαρασάλευτη πίστη και ανείπωτη ηθική ακεραιότητα και συνέπεια. Όμως σύμφυτη με την καλλιτεχνική της ζωή, είναι και η προσωπική της ζωή και η ωραία οικογένεια που δημιούργησε η μεγάλη μας ηθοποιός, αφού στα γυρίσματα μιας εμβληματικής ιστορικής μας ταινίας, με θέμα το έπος του ΄40, θα γνωρίσει τον μεγάλο της έρωτα, τον σπουδαίο μας θεατράνθρωπο Κώστα Καζάκο και θα δημιουργήσει μαζί του, μια στέρεα και όμορφη οικογένεια. Πως έχει όμως αυτό το μοναδικό παραμύθι, που ήταν τόσο συνάμα στη ζωή αληθινό ;
Ήταν τέλη του ΄66 με αρχές του 67 και μέσα στον πολιτικό ζόφο ενός νοσηρού κλίματος, που προμήνυε για τους «μυημένους» την δικτατορία. Και ο πατριάρχης της κινηματογραφικής μας βιομηχανίας Φιλοποίμην φίνος, αποφασίζει να κάνει μια ιστορική παραγωγή για την εποποιία του ΄40 και να τα σαρώσει όλα, το περίφημο «Κοντσέρτο για πολυβόλα» ! Συναντώνται όλοι οι μεγάλοι του χώρου και βεβαίως στο σενάριο ο μαίτρ Νίκος Φώσκολος! Κατά το οποίο, μια νεαρή και πανέμορφη πολιτική γραμματέας στο ΓΕΣ (Γενικό Επιτελείο Στρατού), η Νίκη (Τζένη Καρέζη), αναγκάζεται υπο την ομηρία από τους γερμανούς του αδελφού της, να παραδίδει τα στρατιωτικά μυστικά που δακτυλογραφεί στην γερμανική διοίκηση των Αθηνών. Αποκαλύπτεται ο ρόλος της και κινδυνεύει με εκτέλεση για προδοσία, ώσπου την προσεγγίζει ο έλληνας στρατηγός «Δαρείος» κατά το συνωμοτικό του όνομα στην ταινία (ο γίγαντας Μάνος Κατράκης) και της προτείνει να συνεχίσει να δίνει μυστικά στους γερμανούς, μόνο τώρα πλαστά, κατευθυνόμενα από αυτόν, όπου και παγιδεύουν θανατηφόρα τις δυνάμεις του άξονα! Να όμως που μαζί με τον «Δαρείο» σε λίγο η εκστατικά όμορφη Νίκη, έρχεται σε επαφή με έναν ωραίο μελαχρινό λοχαγό, με αδρά χαρακτηριστι-κά, που θα τον ερωτευτεί παράφορα και θα αλλάξει την ταινία και τη ζωή της ! Είναι ο Κώστας Καζάκος. Πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα; Η σκηνοθεσία είναι του έξοχου Ντίνου Δημόπουλου, η φωτογραφία του Νίκου Καβουκίδη, η σκηνογραφία του σπουδαίου Μάρκου Ζέρβα και η επική μουσική του μαίτρ των ιστορικών ταινιών Κώστα Καπνίση («Παπαφλέσσας» κ.α. αριστουργήματα). Το dream cast συμπληρώνουν οι : Άγγελος Αντωνόπουλος, Ανδρέας Μπάρκουλης, Ζώρας Τσαπέλης, Σπύρος Καλογήρου, Γιάννης Αργύρης κ.α. Και έρχεται λοιπόν η κρίσιμη στιγμή όπως παραστατικά αφηγείται ο Ντίνος Δημόπουλος, στο βιβλίο του «Ένας σκηνοθέτης θυμάται», που έπρεπε να μιλήσει με τον Φίνο, για τον συμπρωταγωνιστή της Τζένης, που βεβαίως επεβάλλετο να είναι ωραίος, δυνατός και επιβλητικός, σαν ο λοχαγός, που θα μάγευε, την αξεπέραστης ομορφιάς Καρέζη.
Ο Φίνος ανέμενε έναν από την κάστα των ωραίων ζεν πρεμιέ της εποχής, όταν του πρότεινα τον Κώστα Καζάκο, εξομολογείται ο Ντίνος Δημόπουλος. «Μα αυτός είναι καρατερίστας μου απάντησε, βήχοντας δυο φορές, που για όσους τον γνώριζαν σήμαινε άρνηση» ! Δεν είπα τίποτα συνεχίζει ο Δημόπουλος – που πίστευε ακράδαντα στην επιτυχία του Κώστα Καζάκου – αλλά πήρα μυστικά τον Καζάκο, τον πήγα στον Τόγκα στην Ακαδημίας, που ήταν έξπερτ στις στρατιωτικές σχολές και τον έντυσα λοχαγό ! Τον έβαλα σε ένα ταξί και ξεκινήσαμε για τον Φίνο. Έλαμπε και φεγγοβολούσε ο Κώστας στο ταξί, με τρία αστέρια αριστερά, τρία αστέρια δεξιά, πηλίκιο στην πένα, κουμπιά γυαλισμένα, ψηλός, νέος και αδύνατος ! Και βεβαίως ο Φίνος μόλις τον είδε εμβρόντητος λέει το ναι. Αλλά εμβρόντητη από την μαγεία της στολής, θα μείνει λίγο αργότερα και αυτή η εκτυφλωτική μούσα Τζένη Καρέζη, που ερωτεύεται παράφορά τον Κώστα Καζάκο.
Περίπου ένα μήνα αργότερα, σε ένα μεσημεριάτικο διάλειμμα κατά τα γυρίσματα στον Ισθμό της Κορίνθου, ο Ντίνος Δημόπουλος παίζει τάβλι με την Τζένη, που είναι μανιώδης ταβλαδόρησσα. Την βλέπει σκυθρωπή, άκεφη, με το βλέμμα της να περιπλανιέται στον ορίζοντα. Αντιλαμβάνεται ότι κάτι την βασανίζει και την ρωτάει, τι έχεις; Μου φαίνεται ότι την «πάτησα» του απαντάει η Τζένη» ! Δηλαδή την ξαναρωτά; «Να έμπλεξα του αποκρίνεται με έναν, από αυτούς τους «χουντικούς», που βεβαίως έτσι έλεγε περιπαιχτικά τον Κώστα. Και αίφνης του έδειξε τον Κώστα Καζάκο, που όρθιος παραπέρα πετούσε πέτρες στο κανάλι, να κάνει γκέλ. Το χιούμορ της «χουντικός», της ήταν αναγκαίο για να συμφιλιώσει τον κεραυνοβόλο έρωτά της, για τον Κώστα Καζάκο, που φαινομενικά έμοιαζαν τόσο αντίθετοι, ο ένας με τον άλλον ! Έτσι τόσο απλά και τόσο αστραπιαία ένας φλογερός έρωτας, αναπτύχθηκε μεταξύ τους, που έναν χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1968, θα τους οδηγούσε στα σκαλιά της εκκλησίας, με τα ιερά δεσμά του γάμου ! Αλλά αυτό το γλυκύ κεραυνοβόλημα θα εξομολογηθεί λίγα χρόνια αργότερα και ο Κώστας Καζάκος με την σειρά του. «Είχαμε συναντηθεί αρκετές φορές σε δουλειές, αλλά πριν από εκείνο το γύρισμα ήταν σαν να μην είχαμε ιδωθεί ποτέ προγηούμενα. Λες και πρωτοσυναντηθήκαμε εκεί, το 67» θα εξομολογούνταν με τη σειρά του, χρόνια αργότερα, ο Κώστας Καζάκος. «Ήταν Δευτέρα θυμάμαι. Μου είχαν πει να πάω στα Ίσθμια για το γύρισμα. Έπαιζα στην ταινία έναν λοχαγό. Είχα βάλει, λοιπόν, τη στολή μου από το στούντιο του Φίνου και πήγα ντυμένος. Εκεί ήταν η Τζένη με τον σκηνοθέτη Ντίνο Δημόπουλο. Περιμέναμε να περάσει ένα πλοίο για να γυρίσουμε τη σκηνή. Καθίσαμε κάτω από μια ελιά και αρχίσαμε να παίζουμε τάβλι. Ήταν μανιακή ταβλαδόρισα η Τζένη. Τελικά, ήταν μια παρτίδα τάβλι που κράτησε 26 χρόνια». Ένα μοναδικό παραμύθι, που το επένδυσε με τη ζωντάνιά της η ίδια η ζωή. Κώστας και Τζένη ήταν το απόλυτα ευτυχισμένο και αρμονικό ζευγάρι, μέχρι που ο χάρος ζήλεψε την ευτυχία τους και η Τζένη έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή.
Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι το «Κοντσέρτο για πολυβόλα», έκανε κινηματογραφικά θραύση, δικαιώνοντας τον μεγάλο Φίνο και έσπασε ταμεία ! Η ταινία έκανε αβάν πρεμιέρ στις αίθουσες της Αθήνας και του Πειραιά, στις 27 Φεβρουαρίου του 1967 και έκοψε 427.698 εισιτήρια ! Αλλά πέρα από αυτή την γιγάντια επιτυχία της απέσπασε και δυο κρατικά βραβεία, από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου. Αφενός Βραβείο Ερμηνείας για τον Κώστα Καζάκο, αφετέρου Βραβείο Σεναρίου, για τον Νίκο Φώσκολο. Αλλά ακόμα, πάνω στο σενάριο της ταινίας, θα χτίσει αργότερα ο κραταιός Νίκος Φώσκολος, τον μακροβιότερο και σπανίας εμπορικής επιτυχίας σήριαλ «Άγνωστος Πόλεμος», με πρωταγωνιστή τον επίσης έξοχο ηθοποιό μας και κουμπάρο στη ζωή του ζεύγος Καζάκου Καρέζη, Άγγελο Αντωνόπουλο, στον αξέχαστο ρόλο του «συνταγματάρχη Μιχάλη Βαρδάνη» ! Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι προτού παντρευτεί τον άνδρα της ζωής της Κώστα Καζάκο, η Τζένη Καρέζη είχε έναν σύντομο γάμο την περίοδο 1962-64, με τον δημοσιογράφο Ζάχο Χατζηφωτίου. Την άφατη ευτυχία όμως, της Τζένης με τον Κώστα Καζάκο, θα ζηλέψει ο χάρος ! Τον Φεβρουάριο του 1988, η μεγάλη μας ηθοποιός πρωταγωνιστεί στην αριστουργηματική θεατρική παράσταση του Άντον Τσέχωφ «Βυσσινόκηπος» και λίγες μέρες πρίν την παράσταση διαγνώσκεται ότι πάσχει από καρκίνο. Με την γρανιτένια δίψα για ζωή που την χαρακτηρίζει δεν εγκαταλείπει και ξεκινάει την μεγάλη της μάχη. Παίζει κανονικά, ενώ συνεχίζει την θεατρική της παρουσία και το 1990-91, με την παράσταση «Διαμάντια και μπλούζ». Έκτοτε η κατάστασή της θα επιδεινωθεί δραματικά και αναγκάζεται να αποσυρθεί. Στις 26 Ιουλίου του 1992, η μεγάλη Τζένη Καρέζη, φεύγει από την ζωή, σκορπώντας καθολική θλίψη στον ελληνικό λαό, που στην απώλεια της έχανε, μια λαμπρή ντίβα και έναν σπανίας κοινωνικής ευγενείας άνθρωπο. Η σορός της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στην Μητρόπολη Αθηνών και στις 29 Ιουλίου, σε ένα κλίμα πάνδημης θλίψης, έγινε η κηδεία της στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών.
Η μεγάλη μας ηθοποιός έπαιξε σε πλήθος θεατρικών παραστάσεων και κινηματογραφικών ταινιών. Παραθέτουμε παρακάτω την θεατρογραφία και την φιλμογραφία της :
Φιλμογραφία :
1955 «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο», 1957 «Η θεία απ' το Σικάγο», «Δελησταύρου και υιός», «Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο», 1958 «Το τρελοκόριτσο», «Η λίμνη των πόθων», «Μια λατέρνα, μια ζωή», 1959 «Ναυάγια της ζωής», «Ταξίδι με τον έρωτα», «Το νησί των γενναίων», 1960 «Χριστίνα», «Ραντεβού στην Κέρκυρα», «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Η Χιονάτη και τα επτά γεροντοπαλίκαρα», 1961 «Ποια είναι η Μαργαρίτα», 1962 «Προδομένη αγάπη», «Η νύφη το 'σκασε», «Η Αθήνα τη νύχτα», 1963 «Τα κόκκινα φανάρια», 1964 «Λόλα», «Ένας μεγάλος έρωτας», «Δεσποινίς Διευθυντής», 1965 «Τζένη, Τζένη», «Μια τρελή, τρελή οικογένεια», 1966 «Μια σφαίρα στην καρδιά», 1967 «Εκείνος κι εκείνη», «Κοντσέρτο για πολυβόλα», 1968 «Αγάπη και αίμα», «Ένας ιππότης για τη Βασούλα», 1970 «Μια γυναίκα στην αντίσταση», 1971 «Μαντώ Μαυρογένους», 1972 «Ερωτική συμφωνία», 1973 «Λυσιστράτη».
Τηλεόραση :
1973 «Μαρίνα Αυγέρη» ΕΙΡΤ, 1976 «Μεγάλη περιπέτεια» ΕΡΤ, 1990 «Μαύρη χρυσαλλίδα» ΕΤ1
Θεατρογραφία :
Θίασος Εθνικού Θεάτρου :
1955 «Άμλετ», «Η δοκιμασία», 1956 «Ανθή», «Κλυταιμνήστρα», «Αι Εκκλησιάζουσαι», «Το ζωντανό πτώμα», «Η έβδομη μέρα της δημιουργίας», 1957 «Λυσιστράτη», «Το Ζαμπελάκι», «Βασιλεύς Ληρ», «Η κυρά της αυγής», 1958 «Λυσιστράτη», «Θεσμοφοριάζουσαι», «Νύχτα στη Μεσόγειο», «Έγκλημα στο νησί των κατσικιών».
Θίασος Τζένης Καρέζη :
1963-1964 «Ένα κουτό κορίτσι», «Δεσποινίς διευθυντής», «Η γειτονιά των αγγέλων», 1964-1965 «Μαίρη-Μαίρη», 1965-1967 «Κάθε Τετάρτη», «Βίβα Ασπασία», «Η κυρία εκυκλοφόρησε», «Το κορίτσι της καμπίνας 15», 1967-1968 «Ζητήστε την Βίκυ», «Ένας ιππότης για την Βασούλα», 1968-1969 «Θεοδώρα η μεγάλη», «Το παιχνίδι του γάμου», «Ο διευθυντής της ιδιαιτέρας»
Θίασος Τζένης Καρέζη - Κώστα Καζάκου :
1969-1970 «Η κυρία δε με μέλλει», 1970-1971 «Μια ιστορία από το Ιρκούτσκ», 1971-1972 «Η Ασπασία», 1973-1975 «Το μεγάλο μας τσίρκο», 1975-1976 «Ο εχθρός λαός», «Η κυρία δε με μέλλει», 1976-1977 «Η κυρία προέδρου», «Η Παναγία των δολλαρίων», 1977-1978 «Η αγριόγατα», «Πάπισσα Ιωάννα», «Η Παναγία των Παρισίων», «Αντώνιος και Κλεοπάτρα», 1978 -1979 «Επιχείρηση γοητεία», «Πολίτες Β' κατηγορίας», «Μην αμελείτε την Αμέλια», 1979 -1980 «Οι θεατρίνοι», 1980-1981 «Η αγριόγατα», 1982-1983 «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ», 1984-1985 «Μήδεια», «Έντα Γκάμπλερ», 1986-1987 «Ηλέκτρα», «Πρόσωπο με πρόσωπο», 1987-1988 «Τζόκινγκ», 1988-1989 «Βυσσινόκηπος», «Οιδίπους τύραννος», 1990-1991 «Διαμάντια και μπλουζ»
Θέατρο Ρεξ - θίασος Δ. Μυράτ :
1954 «Αντιγόνη», «Η Ωραία Ελένη», «Φαύλος Κύκλος», «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», 1955 «Μάκβεθ»
Θίασος Ντίνου Ηλιόπουλου και Μίμη Φωτόπουλου :
«Στραβοτιμονιές» (Στέφανου Φωτιάδη), «Ανεργία μηδέν» (Γ. Ασημακόπουλος, Β. Σπυρόπουλος & Ν. Παπαδούκας)
Θίασος Ντ. Ηλιόπουλου - Τζ. Καρέζη - Διον. Παπαγιανόπουλου :
1959-1960 «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδας»
Θίασος Μαίρης Αρώνη - Ντίνου Ηλιόπουλου :
1960 «Η κυρία του κυρίου»
Θίασος Κώστα Μουσούρη :
1961 «Φανή», 1962 «Εκείνη τη νύχτα»
Θίασος Καρέζη - Λάμπρου Κωνσταντάρα :
«Κρατικές υποθέσεις» (Λουί Βερνέιγ)
Σπάνιος καλλιτεχνικός σωματότυπος - με τα αξεπέραστα βαθιά γαλανά της μάτια, να κόβουν την ανάσα ! - ασύγγνωστη υποκριτική δεινότητα, αλλά και ευγενές κοινωνικό ήθος, ήταν τα στοιχεία πουν συνέθεταν την μοναδική καλλιτεχνική προσωπικότητα της αξέχαστης Τζένης Καρέζη και με τα οποία πορεύτηκε σε όλη την πολύπλαγκτη καλλιτεχνικής της διαδρομή, τόσο στο παλκοσένικο, όσο και στην μικρή και μεγάλη οθόνη. Ήταν μια ιέρεια του ελληνικού θεάτρου και της έβδομης τέχνης μας, αυτή η καλλονή και για τούτο υποκλινόμαστε ευλαβικά με αγάπη, στην έξοχη ηθική της μνήμη.
Υ.Γ. Ο πολιτισμός στις οδυνηρές οικονομικά μέρες μας, είναι τελείως περιθωριοποιημένος από την πολιτεία και υποχρηματοδοτημένος, με τις κεντρικές του δομές να αργοσβήνουν μία, μία. Πέρα από τον ελάχιστο παραπάνω οφειλόμενο φόρο τιμής, στους μεγάλους έλληνες κωμικούς μας, που διαμόρφωσαν το σύγχρονο πνευματικό ήθος του ελληνικού λαού και τον στήριξαν ηθικά στις δίσεκτες μεταπολεμικές μας δεκαετίες, που τις σκίαζαν οι οικονομικές στρεβλώσεις και οι κοινωνικές δυσπλασίες, οφείλουμε σήμερα ως πολιτεία με σοβαρότητα και ευθύνη, να καταστρώσουμε ένα κεντρικό Master Plan για τον πολιτισμό, που συνυφαίνοντας αρμονικά, τις αρχαιότητες, την πολιτισμική κληρονομιά και το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό μας, σε κάθε γωνιά της ελληνικής περιφέρειας, θα δώσει ώθηση στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr