Στέφανος Στεφανόπουλος
Ο Ηλείος ευπατρίδης πρωθυπουργός !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Έχοντας ένα ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο στην πολιτική και νομική επιστήμη, αλλά και επίζηλες οικογενειακές καταβολές ο Στέφανος Στεφανόπουλος δεν θα μπορούσε παρά να αποτυπώσει αδρά την σφραγίδα του στο πάνθεον της συγχρόνου πολιτικής μας ιστορίας. Επισταμμένως υπουργός και αντιπρόεδρος κυβερνήσεως το 1954-55 με το πηδάλιο του Υπουργείου εξωτερικών ταυτόχρονα, έφτασε στο ύπατο πρωθυ-πουργικό αξίωμα το 1965 μέσα στον ζόφο μιας ταραχώδους πολιτικής περιόδου. Ο Στέφανος Στεφανόπουλος που πέρα από διακριμένος πολιτικός υπήρξε συνακόλουθα και πολυσχιδής συγγραφέας κατήγαγε σπουδαίο έργο στην πολιτική μας σκηνή και για τούτο ο ιστορικός του μέλλοντος πέρα από τα λάθη και τα «ανομήματά» του οφείλει να σταθεί με σεβασμό στον Ηλείο πολιτικό άνδρα και να του αναγνωρίσει την μείζονα συμβολή στο πολιτικό μας γίγνεσθαι. Ωστόσο εκτιμάται ότι αν ο λαμπρός αυτός διπλωμάτης δεν κατετρύχετο από ένα σύνδρομο αναποφασιστικό-τητας και τις φυσικές ηθικές αναστολές του - που λειτούργησαν σαν τροχοπέδη στην ανάληψη καθοριστικών αποφάσεων, σε καίριες στιγμές για την πολιτική μας ζωή - θα είχε ενδεχομένως εκτρέψει τον ιστορικό ρού. Και τουτο διότι στην δύση της πολιτικής σταδιοδρομίας του Στεφάνου Στεφανοπούλου, ανέτειλε το άστρο του μεγάλου πολιτικού ανδρός Κωνσταντίνου Καραμανλή, που επέπρωτο από τις ιστορικές νομοτέλειες να αλλάξει τον πολιτικό και κοινωνικό βηματισμό της συγχρόνου Ελλάδος. Ο Στέφανος Στεφανόπουλος - ή «Στέφ Στέφ» - όπως εν συντομία τον αποκαλούσαν οι φίλοι του γεννήθηκε στον Πύργο της Ηλείας το 1899, από οικογένεια που στην κυριολεξία εξέθρεφε πολιτικούς άνδρες. Μετά τις εγκύκλιες γυμνασιακές του σπουδές, σπούδασε πολιτικές και νομικές επιστήμες στο Αθήνησι Πανεπιστήμιο, ενώ συνέχισε οικονομικές σπουδές στο Παρίσι.
Στην πολιτική σκηνή εμφανίστηκε το 1930 ως υποψήφιος βουλευτής του Λαϊκού κόμματος στην Ηλεία, οπότε και εξελέγη, για να διατηρήσει έκτοτε την βουλευτική έδρα αδιαλείπτως. Την πολιτική του σταδιοδρομία χαρακτηρίζει η ανάληψη χαρτοφυλακίου κατ’ επανάληψη - κατά κύριο λόγο με το Λαϊκό κόμμα- μέσω της οποίας μπόρεσε να εκδηλώσει τις μεγάλες πολιτικές του αρετές. Ειδικότερα η πολιτική του παρουσία στους υπουργικούς θώκους μέχρι την αντιπροεδρία της κυβερνήσεως και αργότερα στην πρωθυπουργία έχει ως εξής : Το 1932 ανέλαβε υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Εργασίας αξίωμα που διατήρησε ως το 1933, για να αναβαθμιστεί κατόπιν σε υπουργό Εθνικής Οικονομίας μέχρι το 1935. Στην απελευθερωτική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου το 1944, ο αοίδιμος αχαιός πρωθυπουργός του εμπιστεύτηκε το Υπουργείο Μεταφορών. Με την άνοδο στην εξουσία του Λαϊκού Κόμματος το 1946 ανέλαβε το Υπουργείο Συντονισμού, το οποίο διατήρησε και σε όλες τις επόμενες κυβερνήσεις που προέκυψαν, μέχρι της διάλυση της Βουλής τον Ιανουάριο του 1950.Όμως το 1951 και μέσα σε ένα νοσηρό πολιτικό κλίμα
που είχε δημιουργηθεί εναντίον του Λαϊκού κόμματος, ύστερα από σωρεία καταγγελιών, Ο Στέφανος Στεφανόπουλος μαζί με 27 άλλους βουλευτές αποσχίσθηκε από αυτό και συνέπραξε πολιτικά με το «Ενωτικό Κόμμα» του αλησμόνητου Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Ο νεοπαγής πολιτικός φορέας ονομάσθηκε «Λαϊκό Ενωτικό Κόμμα», αλλά θνησιγενής από την δημιουργία του καθώς ήταν διελύθη εκ των ένδον, οπότε ο Ηλείος πρωθυπουργός προσεχώρησε στον κυριαρχούντα τότε πολιτικό φορέα του Στρατάρχη Παπάγου «Ελληνικό Συναγερμό», αναλαμβάνοντας και καθήκοντα Υπουργού των Εξωτερικών. Η συνεργασία του Στέφανου Στεφανόπουλου με τον στρατάρχη Παπάγο καταγράφεται σαν το μεγάλο κεφάλαιο της πολιτικής του σταδιοδρομίας και από αυτήν εξεπορεύτηκαν τα άξια και σπουδαία πολιτικά του επιτεύγματα - ιδία ως Υπουργού των Εξωτερικών - που τον κατέταξαν στους μεγάλους της πολιτικής μας ζωής. Ωστόσο με πολιτική παρρη-σία και εντιμότητα απέναντι στο ιστορικό μας γίγνεσθαι, που οσάκις περιφρονήθη-κε μας τιμώρησε με μείζονες πολιτικές περιπέτειες για την χώρα, θα πρέπει να σταθούμε και στα μελανά σημεία της πολιτικής παρουσίας του Στεφάνου Στεφανο-πούλου. Τα οποία συμπυκνώνονται στην πολιτική στάση που κράτησε γύρω από το επίμαχο θέμα της
απόσχισης- «αποστασίας» μερίδας βουλευτών της Ένωσης κέντρου, απότοκος της οποίας υπήρξε με την συνεπαγόμενη πολιτική αστάθεια, η διάνοιξη του δρόμου προς την επαχθή και επιζήμια για τον τόπο Απριλιανή δικτατορία. Τα θλιβερά γεγονότα που επηκολούθησαν περίτρανα αποδεικνύουν ότι προ του διαφαινομένου κινδύνου κονιορτοποίησης της πολιτικής μας ζωής, ο Στέφανος Στεφανόπουλος και οι αποσχισθέντες από την Ε.Κ βουλευτές- συνεργάτες του, θα έπρεπε να επιδείξουν α μη τι άλλο διαφορετική πολιτική συμπεριφορά. Με την κατάρρευση του Γ. Παπανδρέου και την αποτυχία του Γ. Αθανασιάδη-Νόβα να σχηματίσει κυβέρνηση ο βασιλιάς Κωνσταντίνος απηύθυνε αντίστοιχη πρόσκληση στον Στέφανο Στεφανόπουλο δυο φορές. Με μια ανεπιτυχή πρόσκληση εμβόλιμα στον Ηλία Τσιριμώκο. Την δεύτερη φορά όμως και με την συμβολή μερικών ακόμα βουλευτών από την Ένωση Κέντρου που προσχώρησαν στην ομάδα των «αποστα-τών», ο Ηλείος πολιτικός απέσπασε την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής και ορκί-στηκε πρωθυπουργός. Στην πρωθυπουργία έμεινε από τις 17 Σεπτεμβρίου του 1965 μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου του 1966. Το κυβερνητικό του σχήμα διαδέχθη το υπηρε-σιακό του Ιωάννη Παρασκευόπουλου και κατόπιν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, με την προσδοκία να κάμει εκλογές. Επι ματαίω όμως διότι οι συνταγματάρχες είχαν βάλει σε εφαρμογή το σχέδιό τους...
Εις ότι αφορά το έργο του Στέφανου Στεφανόπουλου είναι γιγαντιαίων διαστάσεων. Δεσπόζει σ ΄ αυτό η υπογραφή της ελληνοτουρκικογιουγκοσλαβικής συμμαχίας υπο την ιδιότητα του Υπουργού Εξωτερικών στις 28 Φεβρουαρίου 1953. Ακόμα μείζονος σημασίας θεωρείται η εμπνευσμένη δημιουργία του Κρατικού Οργανισμού Μεταφορών (ΥΕ-ΚΑ) το 1944, ενώ σαν κατακλείδα της εργώδους και δόκιμης υπουργικής του θητείας ως Υπουργού Συντονισμού, χαρακτηρίζονται οι προσπάθειές του για την οικονομική ανάπτυξη και τον εξηλεκτρισμό της κατεστραμμένης μεταπολεμικώς Ελλάδος. Η πολιτική διάσταση του Στέφανου Στεφανόπουλου όμως δεν μπόρεσε να επισκιάσει τον λαμπρό συγγραφέα. Κατέλειπε ξεχωριστό συγγραφικό έργο, που αποτέλεσε κέντρο
αναφοράς για τους νέους επιστήμονες, ιδία νομικούς και οικονομολόγους. Σ΄ αυτό σημαίνοντα θέση κατέχουν οι εργασίες του : « Οικονομικαί και κοινωνικαί μελέται» (1935), «Κοινωνικά συστήματα και φιλοσοφία» (1936), «Αι κοινωνικαί ασφαλίσεις» (1932), «Το ζήτημα της κυριότητος των καλυμμάτων της Εκδοτικής Τραπέζης» εις την Γαλλική (1930), «Η κρίσις του νομίσματος και των συναλλαγματικών» (1930) και πολλά άλλα. Και κάτι ακόμα που αποτυπώνει ανάγλυφα το υψηλό ηθικό παράστημα του Στέφανου Στεφανόπουλου. Όταν απε-βίωσε ο στρατάρχης Παπάγος εκλήθη από τα Ανάκτορα να ορκιστεί πρωθυπουργός αλλά μετ΄ επιτάσεως ηρνείτο, προτάσσοντας τον σοβαρής ηθικής τάξης λόγο της κηδείας πρωτίστως του στρατάρχου. Η ανεπανάληπτη όμως διαίσθηση του μεγάλου Κωνσταντίνου Καραμανλή που αποτιμούσε άριστα την κρισιμότητα των στιγμών, δεν του επέτρεπε συναισθηματισμούς. Χαράματα ορκιζόταν πρωθυπουργός της Ελλάδος για να σκεπάσει - με ειλικρίνεια θα πρέπει να το ομολογήσουμε, από το οιστρηλατημένο και κολοσσιαίο έργο του άλλωστε, που τον δικαίωσε - με την επιβλητική παρουσία του για δεκαετίες ολόκληρες την πολιτική ζωή της Ελλάδος. Σύνδρομο εξάλλου προς το υψηλό κοινωνικό ήθος που διέχεε ο αοίδιμος Ηλείος πρωθυπουργός, είναι και το εξής περιστατικό. Ελαυνόμενος από ευαισθησία και φιλότητα είχε αποστείλει με την διπλωματική αποστολή χρήματα, στον θείο μου Αδαμάντιο Πεπελάση – μετέπειτα καθηγητή στο Berkley, την Ανωτάτη Εμπορική και διοικητή της Αγροτικής και της Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος - που έκανε τον πρώτο κύκλο των μεταπτυχιακών του σπουδών, στο περίφημο «London School of Economics». Κατά-φορτος από αριστεία τότε ο Διαμαντής, έδειχνε ότι θα αποτύπωνε αδρά τα βήματά του στο γίγνεσθαι της παγκόσμιας οικονομικής σκέψης και δεν διέλαθε αυτό το γεγονός από το άγρυπνο μάτι του μεγάλου Στέφανου Στεφανόπουλου. Με τη συμβολική του χειρονομία ήθελε να αποτυπώσει το ηθικό του σήμα στον πολλά υποσχόμενο τότε νεαρό επιστήμονα από τη Γαστούνη. Και δεν διαψεύστηκε !!! Ο Αδαμάντιος Πεπελάσης διασταυρώθηκε με κάθε έκφανση της σύγχρονης επιστημο-νικής και πολιτισμικής μας εκπόρευσης και αναγορεύτηκε από την αδεκάστη ιστορι-κή μοίρα, ως μια από τις μεγάλες φυσιογνωμίες του σύγχρονου ελληνισμού. Αυτός ήταν ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ένας λαμπρός διπλωμάτης, ευπατρίδης της σύγχρονης πολιτικής μας σκηνής και υψηλόφρων άνθρωπος. Στον Πύργο, ένας απέριττος τάφος με λίγα δροσερά λουλούδια από φίλους από τα παλιά που ποτέ δεν ξεχνούν, θυμίζει στους Ηλείους το πελώριο ανάστημά του και την τεράστια τιμή που τους έκαμε, να βγάλουν τον πρώτο πολίτη της Ελλάδος...
Το παρόν κείμενο και οι φωτογραφίες του διαπρεπούς Ηλείου πολιτικού Στέφανου Στεφανόπουλου, είναι απόσπασμα από το κυκλοφορούν βιβλίο μας – Βιβλιοπωλείο «ΠΑΝΟΡΑΜΑ», Αμαλιάδος – «Οι Πολιτικοί άνδρες της Ηλείας» και υπάγονται σε πνευματικά δικαιώματα.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr