Ο έξοχος μύστης της δραματικής μας τέχνης
Στέλιος Βόκοβιτς !
Στέλιος Βόκοβιτς !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Γέννημα-θρέμμα του Κωνσταντινουπολίτικου Ελληνισμού ο Στέλιος βόκοβιτς, με όλες τις πολιτισμικές επιρροές, που κληροδότησε στα μέλη του, μεγάλωσε με ιδιαίτερη αγάπη και έφεση για την τέχνη και το θέατρο και αφότου σφυρηλάτησε ένα πολύ σπουδαίο δραματικό υπόβαθρο, διήνυσε μία μακρά και επιτυχημένη πορεία, στο παλκοσένικο. Ιδιαίτερα ο Στέλιος Βόκοβιτς με τη βαθιά ποιητική του εμπνοή και την ακατάβλητη δραματικότητα του, ξεχώρισε στο αρχαίο δράμα και αναγορεύτηκε στους κορυφαίους της αρχαίας δραματικής μας τέχνης. Ο Στέλιος Βόκοβιτς είδε το φως της ζωής στα 1912 στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την αποπεράτωση των εγκύκλιων γυμνασιακών σπουδών, σπούδασε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου και με την αποφοίτησή του, ξεκίνησε τη μακρά και πολύπλαγκτη θεατρική ιδίως και κινηματογραφική του πορεία. Το Εθνικό Θέατρο εξάλλου, με εξαίρεση πολύ μικρές διακοπές, αποτέλεσε το καλλιτεχνικό του ορμητήριο, μέσα στο οποίο εδραίωσε, την πολυεδρική καλλιτεχνική του διαδρομή.
Την πρωτόλεια θεατρική του εμφάνιση ο Στέλιος Βόκοβιτς έκανε το 1937, στον «Άμλετ» του Σαίξπηρ. Έκτοτε θα πρωταγωνιστήσει σε αμέτρητες θεατρικές παραστάσεις του εγχώριου και του διεθνούς δραματολογίου, τις οποίες επένδυσε με το έξοχο λυρικό και δραματικό του κύτταρο και μέσα από τις οποίες αναγορεύτηκε, στους κορυφαίους της θεατρικής μας τέχνης. Ο χώρος της αρχαίας δραματικής τέχνης ήταν στην κυριολεξία ο φυσικός του χώρος, όπου και διέπρεψε. Ειδικά στο ρόλο του «αγγελιοφόρου» δημιούργησε στην κυριολεξία σχολή και μας κληροδότησε μοναδικές θεατρικές ερμηνείες. Από το 1970 ωστόσο, ξεδίπλωσε το πολυδύναμο υποκριτικό ταλέντο και στο φάσμα της αρχαίας κωμωδίας, με κεντρική έπαλξη τα έργα του Αριστοφάνη. Πρωταγωνίστησε έτσι μοναδικά, στους «Ιππείς» και στις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, αλλά και σε πολλές άλλες αρχαίες κωμωδίες.
Στο δραματικό φάσμα τώρα και μέσα από την έπαλξη του Εθνικού Θεάτρου, πρωταγωνίστησε σε πολλά αριστουργήματα της εγχώριας και διεθνούς δερματολογίας. Είναι χαρακτηριστικές οι παραστάσεις του : «Ριχάρδος ο Γ΄», «Ο Έμπορος της Βενετίας», «Τρικυμία», «Ιουλιανός ο Παραβάτης», «Ρόμελσχορμ», «Τρισεύγενη», «Ο Σταυρός και το σπαθί», «Άνθρωπος και υπεράνθρωπος», «Φουσκοθαλασσιές», «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ», «Ερρίκος ο Δ΄», «Βασιλιάς Λήρ», «Ιβάνωφ», «Θεοφανώ», «Πέρσαι», «Αλκιβιάδης», «Ο γλάρος», «Πολύ κακό για το τίποτα», «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» κ.α. Αλλά και σε άλλες υψηλού δραματικού ήθους παραστάσεις, του Μπέραναντ Σω, του Ντύραμάντ, του Μυσέ, του Ο΄Νήλ κ.α. Το 1968 ο μεγάλος μας δραματουργικός ηθοποιός, διορίστηκε Διευθυντής της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου, όπου και είχε καθοριστική συμμετοχή στην εκπαίδευση των νέων ηθοποιών της σχολής. Το 1982 έφυγε από Εθνικό Θέατρο και πέρασε στις παραστάσεις του ελεύθερου θεάτρου. Πρωταγωνίστησε έτσι σε διάφορους θιάσους, σε παραστάσεις των Όρτον, Λόρκα («Δόνα Ροζίτα») και Γκόλντσμιθ («Τα λάθη μιας νύχτας») κ.α. Μείζονος ωστόσο σημασίας, υπήρξε και η επένδυση που έκανε ο Στέλιος Βόκοβιτς, με την ακατάβλητη εκφορά του ποιητικού του λόγου και στα θεατρικά έργα μεγάλων Ελλήνων δημιουργών. Επένδυσε έτσι με την δραματική παρουσία του, παραστάσεις των Σπύρου Μελά, Άγγελου Τερζάκη, Γιώργου Θεοτοκά κ.α. και τους χάρισε έναν μοναδικό δραματικό τόνο.
Σημαντικό παράλληλα υπήρξε το καλλιτεχνικό αποτύπωμα του μεγάλου μας δραματικού ηθοποιού και στο πεδίο της μεγάλης οθόνης. Συμμετείχε σε σπουδαίες ταινίες του ασπρό-μαυρου κινηματογράφου της δεκαετίας του ΄60 και και μας κατέλειπε και εκεί σπουδαίες υποκριτικές ερμηνείες. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις ταινίες : «Η φωνή της καρδιάς», «Η ζαβολιάρα», «Η Χιονάτη και τα 7 γεροντοπαλίκαρα», «Φαίδρα», «Η Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου», «Πάρε το Δάκρυ μου» κ.α. Ενώ αξιοσημείωτη ήταν η λυρική παρουσία του Στέλιου Βόκοβιτς και στη μικρή μας οθόνη. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την εξοχή συμμετοχή του, στο αριστούργημα του Γρηγόριου Ξενόπουλου «Μαργαρίτα Στέφα», που είχε παιχτεί στην ΕΡΤ το 1983. Ο Στέλιος Βόκοβιτς είχε και έναν αδελφό, επίσης σπουδαίο ηθοποιό, τον Νίκο Βοκά (1917-2009). Στις 4 Μαΐου του 1990, ο μεγάλος μύστης της δρα-ματικής μας τέχνης Στέλιος Βόκοβιτς, εκδήμησε από τη ζωή. Αξεπέραστη δραματική τέχνη, μοναδική εκφορά λυρικού λόγου, αλλά και φυσική υποβλητική παρουσία, ήταν τα στοι-χεία με τα οποία πορεύτηκε στην εμπνευσμένη και επιτυχημένη καλλιτεχνική του πορεία, ο Στέλιος Βόκοβιτς. Και με αυτά θα το θυμόμαστε με σεβασμό και αγάπη για πάντα.
Φιλμογραφία
1942 Η φωνή της καρδιάς
1955 Το οργανάκι του Αττίκ
1959 Η ζαβολιάρα, Όπου φτώχια και φιλότιμο
1960 Στην Κύπρο άρχισε η αγάπη μας, Η Χιονάτη και τα 7 γεροντοπαλίκαρα
1961 Φαίδρα, Τα χέρια, Ενώ σφύριζε το τραίνο
1965 Πάρε το δάκρυ μου
1969 Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου
1970 Ώρες αγάπης, ώρες πολέμου
1983 Υπόγεια διαδρομή
Θέατρο
1938 Βασιλεύς Ληρ
1942 Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο
1951 Μονσεράτ
1963 Ιβάνωφ, Το όνειρο, Το ατλαζένιο γοβάκι
1967 Ερρίκος Δ', Φιλοκτήτης
1969 Τρικυμία. Ηρακλείδες. Η τρισεύγενη, Επτά επί Θήβας
1983 Δόνα Ροζίτα
1938/1939 Ο σταυρός και το σπαθί
1944/1945 Το μεγάλο παιχνίδι
1945/1946 Τρισεύγενη
1945/1946 Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ
1946/1947 Πέρσαι
1946/1947 Πολύ κακό για το τίποτα
1948/1949 Μπουμπουρός
1949/1950 Το Φιντανάκι
1949/1950 Άνθρωπος και υπεράνθρωπος
1951/1952 Ο Κατσαντώνης
1953/1954 Φουσκοθαλασσιές
1955/1956 Ο άρχοντας
1956/1957 Συναπάντημα στην Πεντέλη
1956/1957 Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
1957/1958 Τρισεύγενη
1957/1958 Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
1958/1959 Ιφιγένεια η εν Ταύροις
1958/1959 Ιουλιανός ο παραβάτης
1959/1960 Αλκιβιάδης
1959/1960 Οργισμένα νειάτα
1960/1961 Ο έμπορος της Βενετίας
1960/1961 Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας
1961/1962 Ρόσμερσχολμ
1966/1967 Η συναναστροφή
1968 Ερρίκος Δ'
1971/1972 Οι Μαυρόλυκοι
1971/1972 Θεοφανώ
1975/1976 Ο γλάρος
1977/1978 Βασιλιάς Ληρ
1980/1981 Στο βυθό
1981/1982 Άντρας ίσον άντρας
1981/1982 Πλούτος
1982/1983 Τα γούστα του κυρίου Σλόαν
1984/1985 Τα λάθη μιας νύχτας
Τηλεοπτικές σειρές
1983 Μαργαρίτα Στέφα ΕΡΤ2
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων