Ο απαράμιλλος δάσκαλος της δραματουργίας μας Αιμίλιος Βεάκης

Ο απαράμιλλος δάσκαλος της δραματουργίας μας

Αιμίλιος Βεάκης

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Πολυμερές ταλέντο στη δραματική τέχνη, στη σκηνοθεσία, στην ποίηση και στη ζωγραφική, αποτύπωσε αδρά τον ίσκιο του στα καλλιτεχνικά μας δρώμενα, ο Αιμίλιος Βεάκης και αναγορεύτηκε στους κορυφαίους της Ελληνικής δραματολογίας. Ως δραματουργικός ηθοποιός εποίησε νέα υποκριτικά μοτίβα, και συνδιαμόρφωσε με τους Μινωτή, Ροντήρη, Πέλλο Κατσέλη και άλλους μεγάλους στη δραματουργία μας, το ευγενές ήθος του ελληνικού θεάτρου. Ο Αιμίλιος Βεάκης αποτέλεσε εγγονό του μεγάλου λόγιου και συγγραφέα Ιωάννη Βεάκη, ηθική κληρονομιά που βάρυνε στην περαιτέρω πορεία του. Είδε το φως της ζωής στις 13 Δεκεμβρίου του 1884 στον Πειραιά, αλλά μοίρα τραγική έμεινε ορφανός και τους δύο γονείς του, με αποτέλεσμα να ανατραφεί σε σπίτια συγγενών. Από πολύ νεαρή ηλικία εκδήλωσε ξεχωριστή έφεση για το θέατρο. Και παρόλες τις αντιδράσεις των κηδεμόνων του, γράφτηκε το 1900 σε ηλικία 16 ετών, στη Βασιλική Δραματική Σχολή, το μετέπειτα Εθνικό μας Θέατρο. Θα διακόψει απότομα τις σπουδές του στη δραματική σχολή, για να εγγραφεί στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου και επιδίδεται με άριστες επιδόσεις στη ζωγραφική. Ωστόσο το 1901 θα διακόψει και αυτές τις σπουδές του στην Ανώτατη σχολή Καλών Τεχνών, για να ξεκινήσει τη μακρά και ηθικά λαμπρή δραματική πορεία του, στα ελληνικά θεατρικά δρώμενα. Εντάχθηκε έτσι στο θεατρικό σχήμα της Ε. Νίκα στον Βόλο και μαζί τους ξεκίνησε μία μεγάλη περιοδεία στην ελληνική επαρχία, όπου και προέβαλε το ήθος της ελληνικής θεατρικής δημιουργίας. Η επίπονη αυτή η υποκριτική του παρουσία θα διακοπεί στα 1912, όπου και ο Αιμίλιος συμμετέχει ενεργά στους Βαλκανικούς πολέμους 1912- 13. Έξοχη ηθικά συμμετοχή, για την οποία τιμήθηκε επι πατραγαθία και προήχθη σε λοχία παρασημοφορούμενος.

Με το πέρας των πολέμων, ο Αιμίλιος Βεάκης δραστηριοποιήθηκε και πάλι στο θεατρικό σανίδι, που ήταν η κεντρική έπαλξη της ζωής του και συνεργάστηκε με τα κορυφαία θεατρικά σχήματα της εποχής. Αναφέρουμε τη συνεργασία του, με τους θιάσους Λεπενιώ-τη, Καλογερίκου, Κοτοπούλη, Κυβέλης κ.α. Σε αυτό το ευρύ φάσμα της δραματουργικής του παρουσίας, διέπρεψε σε κορυφαίους ρόλους και αρχαιοελληνικές τραγωδίες και αναγνωρίστηκε ως σπουδαίος «καρατερίστας». Κορυφαίο ορόσημο της πολύπλαγκτης υποκριτικής παρουσίας του γιγάντιου Αιμίλιου Βεάκη, αποτέλεσε η ερμηνεία του στο ρόλο του Οιδίποδα, στην ομώνυμη παράσταση του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη, με την «Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου», όπου και απέσπασε τις καλύτερες κριτικές, ως κορυφαίος δραματικός ηθοποιός. Από το 1932 και εντεύθεν ο Αιμίλιος Βεάκης απογειώθη-κε στην κυριολεξία υποκριτικά, συμμετέχοντας στο Βασιλικό Θέατρο που εν τω μεταξύ έχει ανασυσταθεί ως Εθνικό Θέατρο. Στο Εθνικό μάλιστα θα διατελέσει και θιασάρχης του, αλλά και έγκριτος καθηγητής της υποκριτικής, στην ομώνυμη Δραματική Σχολή του.

Στα δίσεκτα χρόνια της κατοχής, ο ανυπέρβλητος Αιμίλιος Βεάκης συνεργάστηκε με το θεατρικό σχήμα της Κατερίνας Ανδρεάδη, ενώ συμμετείχε ενεργά από τις τάξεις του ΕΑΜ στην Εθνική Αντίσταση. Η πολιτική του εμπλοκή όμως με το ΕΑΜ, επέφερε οδυνηρές διώξεις και κυνηγητά, που υπέσκαψαν ζωτικά την υγεία και το ηθικό του. Συνταξιοδοτή-θηκε το 1947, με κάποιες ακόμα αραιές παραστάσεις, έως και τις αποχαιρετιστήριες συμμετοχές του στο Εθνικό Θέατρο, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1951. Στις 29 Ιουνίου 1951, ο κορυφαίος μας ηθοποιός με διαλυμένη υγεία, εκδήμησε από τη ζωή, λησμονημέ-νος και μέσα σε οδυνηρή οικονομική ένδεια. Κηδεύτηκε στο Α΄ νεκροταφείο των Αθηνών. Είχε διαγράψει ωστόσο μία γιγάντια πορεία ήθους και καλλιτεχνικής ευκρασίας, στο ελληνικό θέατρο, που δικαίως τον κατατάσσει στην έξοχη χωριά, των μεγάλων δασκάλων της δραματουργίας μας.

Επίσης σπουδαίας αισθητικής αξίας, υπήρξε η παρουσία του μεγάλου μας δασκάλου και ηθοποιού και στο φάσμα της μεγάλης μας οθόνης. Συμμετείχε σε σπουδαίες κινηματογραφικές μας ταινίες και αποτύπωσε και εκεί άνδρα το στίγμα του. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις ταινίες: «Μαρία Πενταγιώτισσα» 1926, «Αστέρω», «Το λιμάνι των δακρύων» 1929, «Η φωνή της καρδιάς» 1943, «Τα αρραβωνιάσματα» 1950, «Οι απάχηδες των Αθηνών» 1950 κ.α. ο Αιμίλιος Βεάκης ως εξαίρετος διανοούμενος, μας κατέλειπε και σημαντικό συγγραφικό έργο. Συνέγραψε τα βιβλία : «Πολεμικές εντυπώσεις» 1914, αφήγημα, «Τραγούδια της αγάπης»» 1926 ποίηση, «Δερβενοχώρια» 1943 ποίηση, και τα θεατρικά : «Ρηνούλα» , «Οι θεατρίνοι», «Συμπληγάδες», «Επτά εκατομμύρια εισόδημα» και «Ταπεινοί και καταφρονεμένοι» το 1934.

Ο Αιμίλιος Βεάκης, είχε παντρευτεί την Σμαράγδα Βεάκη και είχε αποκτήσει τρία παιδιά, την Μαίρη, τον Γιάννη και τον Δημήτρη Βεάκη. Δυστυχώς για τον μεγάλο μας ηθοποιό, όπως και για άλλους μεγάλους της τέχνης μας, η αναγνώριση ήλθε μετά θάνατο. Το σύγχρονο θερινό θέατρο - «Σκυλίτσειο» του Πειραιώς, που είχε δημιουργήσει ο δήμαρχος Πειραιώς Αριστείδης Σκυλίτσης το 1969, μετονομάστηκε σε «Βεάκειο». Επίσης το «Θεατρι-κό Μουσείο» από το 1994 και ανά διετία, έχει θεσπίσει το βραβείο «Αιμίλιος Βεάκης» για την ερμηνεία Α΄ ανδρικού ρόλου, όπως επίσης και το «Βραβείο Βεάκη», για τη συνολική προσφορά προς το θέατρο εξεχόντων ηθοποιών. Απροσέγγιστη δραματική κλάση, ευγενές λυρικό κύτταρο και ένα σπάνιο ταλέντο, ήταν τα στοιχεία, με τα οποία μας κληροδότησε ο γιγάντιος Αιμίλιος Βεάκης, μοναδικές ερμηνείες στο ελληνικό θέατρο. Για τούτο θα κατέχει για πάντα περίσεπτη θέση, στους μεγάλους της θεατρικής μας τέχνης.

Κινηματογράφος