Η λεπταίσθητη συγγραφέας μας, Μάρω Βαμβουνάκη !

Η λεπταίσθητη συγγραφέας μας, Μάρω Βαμβουνάκη !

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Απο τις πιο εμπνευσμένες φυσιογνωμίες της μεταπολιτευτικής μας λογοτεχνίας η Μάρω Βαμβουνάκη. Συγγραφέας που κατόρθωσε με την βαθιά και διεισδυτική της ματιά, να προσεγγίζει όλα τα μείζονα προβλήματα που ταλανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και να αναδείξει συνάμα αρκετές αθέατες συμπεριφορές της ανθρώπινης ψυχής. Η Βαμβουνάκη στο προσφιλές της θεματικό αντικείμενο, τη μελέτη της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας έχει ακόμα την αρωγή των έγκυρων σπουδών της στο φάσμα της ψυχολογίας. Καταπιάνεται έτσι όχι μόνο με την ταλαντούχο ιδιότητα της συγγραφέα με θέματα που αφορούν την σύγχρονη κοινωνική συμβίωση, αλλά και με τη συνδρομή της δόκιμης θητείας της στο πεδίο της ψυχολογίας. Πραγματεύεται έτσι τον έρωτα, την αγάπη, την προδοσία, τη φιλία, την εγκατάλειψη, την εσωτερική κατάρρευση, κλασικά δηλαδή ανθρώπινα προβλήματα, ιδωμένα όμως με την πολυεστιακή σύγχρονη κοινωνική της οπτική. Έτσι η πλοκή, η εξέλιξη και οι μεταστροφές των ηρώων στα μυθιστορήματά της έχουν μαρμαρυγές μιας βαθύτερης εσωτερικής γνώσης της ανθρώπινης ψυχής και όχι μόνο τη βιωματική εμπειρία του συγγραφέα. Ένα από τα μείζονα στοιχεία που καταξίωσαν την Μάρω Βαμβουνάκη στις πλατιές μάζες του αναγνωστικού κοινού και έκαναν τα βιβλία της να αγαπηθούν υπέρμετρα, είναι η ζωντανή ευλύγιστη και εύληπτη γλώσσα τους. Στοιχεία που πέραν της γλωσσικής της πολυμέρειας, τεκμηριώνουν ακόμα την πολύτιμη εμπειρία της πάνω στα ανθρώπινα προβλήματα και τις σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις, αφού κατορθώνει με έναν απλό, κομψό χαριτωμένο, αλλά και τόσο κατανοητό λόγο, να φωτίσει και να ερμηνεύσει πολύπλοκα και πολυδιάστατα προβλήματα, στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο έρωτας, η απιστία, η ανασφάλεια από τις πιο προσφιλείς θεματικές της συγγραφέως στα χέρια της Βαμβουνάκη, αποδεικνύονται ενότητες της ανθρώπινης συμπεριφοράς, πολύ καλά δουλεμένες και με περισσή ψυχαναλυτική γνώση. Από τα πιο κλασικά έργα της Βαμβουνάκη είναι «Ο χορός των μεταμφιεσμένων», με έντονες φιλοσοφικοψυχολογικές προεκτάσεις που εκφεύγουν των ορίων της λογοτεχνίας. Ενταγμένο στην τριλογία της «Ο Παλιάτσος και η Άνιμα», «Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης».

Στο μυθιστόρημα αυτό η Βαμβουνάκη αρχικά αναφέρεται στις μεταμφιέσεις. Συνήθεια που την γοήτευε από παιδί και εξασκούσε πάνω της μια μαγεία. Μιλάει για την αίσθηση ελευθερίας που της δημιουργούσε η μάσκα και τη δημιουργική απελευθέρωση πολλών συναισθημάτων, που μπορούσε να αναδείξει μέσω του εθίμου της μεταμφίεσης. Συνεχίζοντας κατάπιάνεται η συγγραφέας με τα εξώφυλλα των βιβλίων της. Τα εξώφυλλα για την Βαμβουνάκη αποτελούν όχι απλά ένα αχώριστο αισθητικό κομμάτι των βιβλίων της, μα οργανικό τμήμα της πνευματικής και αισθητικής τους ενότητας. Και όπως η ίδια εξομολογείται «τα εξώφυλλα είναι η μεγάλη αδυναμία μου, όχι μονάχα στα δικά μου βιβλία, αλλά και στα έργα των άλλων . τα εξώφυλλά τους με τραβούν και με οδηγούν σε ιδέες, νοερές δοκιμές και συνθέσεις». Τα θέματα που τα οποία θίγει επίσης εδώ η συγγραφέας, δεν διστάζει να γονιμοποιήσει με την παράθεση προσωπικών περιστατικών. Το βιβλίο περιλαμβάνει δυο ακόμη μέρη τις «Νοσταλγίες» και την «θεραπευτική ευτυχία». Μέσα από τις «νοσταλγίες» αναδύονται τα αγαπημένα της θερινά σινεμά, αλλά και οι ατίμητοι καλοί φίλοι. Γράφει η Βαμβουνάκη εδώ για τη φιλία «Είναι μεγάλος θησαυρός ενός φίλος που υπήρξε μάρτυρας της ζωής σου από τόσο νωρίς. Τέτοιοι φίλοι μας διαβεβαιώνουν πως υπήρξαμε, πως ζήσαμε τότε εκείνο το απίστευτο, όταν μείς με τα χρόνια, αρχίζουμε να έχουμε κάποιες αμφιβολίες για το παρελθόν μας, για τον παρελθόντα εαυτό μας. Χρειαζόμαστε μάρτυρες να μας βεβαιώνουν ότι εκείνο που θυμόμαστε όντως έγινε, δεν το φανταστήκαμε, δεν το ονειρευτήκαμε τώρα που η μνήμη, τραβώντας πολύ πέρα μακριά γίνεται όλο και πιο γοητευτική, όλο και αναξιόπιστη». Μιλάει ακόμα η συγγραφέας για το πρώτο μακρινό της ταξίδι στη Χαλέπα, την ακόρεστη δίψα της για το διάβασμα, που μεταλλάχθηκε σε θερμουργό πάθος για τη συγγραφή. Για τις εσωτερικές της αναζητήσεις. Για την ψυχική της ερημιά, τις χίμαιρες και τους εφιάλτες της. Στο τρίτο μέρος του βιβλίου «Θεραπεία της ευτυχίας» η συγγραφέας πραγματεύεται τεχνικές για να βρούμε την ηθική ευτυχία και την ψυχική πλήρωση. Πρόκειται για μια πανοραμική κάτοψη των ανθρωπίνων σχέσεων και της ανθρώπινης ψυχής, όπως μπορεί με την εξέχουσα διεισδυτική της ματιά να «διαβάσει» η Βαμβουνάκη. Ένα επίσης σπουδαίο μυθιστόρημα της συγγραφέως είναι το «Ο Παλιάτσος και η Άνιμα». Η Βαμβουνάκη παίρνει το έναυσμα για να το γράψει από μια εικόνα που της αποτυπώθηκε στο μυαλό της, ένα βροχερό Σαββατιάτικο απόγευμα στην Πράγα. Η εικόνα αναφέρεται σε έναν παλιάτσο με βαμμένο κάτασπρο το πρόσωπο που πραγματοποιούσε ένα νούμερο. Αίφνης μια καταιγίδα αναγκάζει τους παρατηρητές να ανοίξουν τις ομπρέλες τους, ενώ ο παλιάτσος συνεχίζει ατάραχος να εκτελεί το νούμερό του. Και παίρνοντας μια εκστατική έκφραση ετοιμάζεται να σαγηνεύσει το κοινό του, όταν αναπάντεχα προβάλλει μέσα από τα χέρια του μια όμορφη λευκή πεταλούδα. Το πλήθος έμεινε άναυδο και ένα μικρό αγόρι φωνάζει «η Άνιμα». Η πεταλούδα αφού παιχνίδισε για λίγο με τον κόσμο, ξεχύθηκε στα σύννεφα και τον μαυρισμένο ουρανό. Μέσα από την πανοραμική και ευφρόσυνη αυτή εικόνα, η Μάρω Βαμβουνάκη επιχειρεί να καταθέσει τις σκέψεις της για τα προβλήματα που ταλανίζουν τους σύγχρονους ανθρώπους. Σχολιάζει την ανθρώπινη ευτυχία, τον πόνο και τα ανεξίτηλα σημάδια που αφήνει. Και καταπιάνεται με το ατιθάσευτο συναίσθημα του έρωτα, αλλά και την αδυναμία, του ερωτευμένου να διακρίνει την ειδοποιό διαφορά μεταξύ έρωτα και αγάπης. Και αποφαίνεται για την αξία της ηθικής ελευθερίας του ανθρώπου, αλλά και τις άπειρες δυνάμεις που διαθέτει αυτός για να κρατήσει την αξιοπρέπειά του. Τέλος η συγγραφέας παραθέτει μια αλυσίδα προσωπικών βιωματικών εμπειριών. «Ο Παλιάτσος και η Άνιμα» σαφώς εκφεύγουν από τα όρια της λογοτεχνίας. Είναι ένα ηθικά πολυδύναμο μυθιστόρημα, που επιχειρεί μια πολυεστιακή κοινωνικά αποτύπωση των κεντρικών προβλημάτων του σύγχρονου ανθρώπου. Περιέχει μαρμαρυγές από την επιστημονική γνώση της Βαμβουνάκη ως ψυχολόγου, δοσμένες όμως με ύφος απλό και διαυγές και με γλώσσα εύληπτη, οικεία, ενίοτε και περιπαιχτική, που μπολιάζει, το έργο με μια ανάλαφρη και λεπταίσθητη ειρωνεία. Πρόκειται για μια αριστουργηματική σύνθεση της Μάρως Μαμβουνάκη, όπου λογική, συναίσθημα, γνώση και εμπειρία αρμονικά συνταιριασμένες δίνουν μια ζωντανή και εναργή εικόνα της πολύπλαγκτης ανθρώπινης ιδιοσυστασίας. Η Μάρω Βαμβουνάκη με το ζωντανό, καθαρό ύφος της και την εκφραστική της ευλυγισία, στοιχεία που γονιμοποιούνται και από την πλατιά γνώση της ως ανατόμου της ανθρώπινης ψυχής-ψυχολόγου έχει δώσει σπουδαία έργα στην μεταπολιτευτική μας λογοτεχνία, που αγκαλιάστηκαν από το αναγνωστικό μας κοινό, αλλά και σχολιάστηκαν ευμενώς από την επίσημη λογοτεχνική μας κριτική. Είναι μια σπουδαία σύγχρονη πεζογράφος μας.

*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr