Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος (Μέρος Εικοστό Πρώτο)
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν άνθρωπος της ευθύνης, του μέτρου, των έργων και της άοκνης προσπάθειας για την ανασυγκρότηση του τόπου. Ο Δεληγιάννης ήταν αριβίστας, ενδιαφερόταν μόνο για τα βραχυπρόθεσμα προσωπικά του οφέλη, τον κατευνασμό των λαϊκών αντιδράσεων στα δύσκολα αναπτυξιακά μέτρα του Τρικούπη και ήταν ακατάσχετα επιρρεπής στη δημαγωγία. Είχε ξεχωριστή ικανότητα με την δημαγωγία, να πείθει τα πλήθη, υποσχόμενος τα πάντα στους πάντες και να κερδίζει τις εκλογικές αναμετρήσεις. Είχε συνολικά κερδίσει σε πέντε εκλογικές αναμετρήσεις. Ελλείψει οράματος και ιδεών δεν μπορούσε να μείνει για καιρό στην εξουσία. Περιορίζονταν έτσι στην εδραίωση του ρουσφετιού και των πελατειακών σχέσεων των οποίων θεωρείται «πατριάρχης», αλλά και στην αναστολή των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών του μεταρρυθμιστή Χ. Τρικούπη. Θα πρέπει όμως να του πιστωθεί ένα είδος ευπρέπειας πολιτικής, αφού στην υλοποίηση των πολιτικών του στοχεύσεων δεν χρησιμοποίησε βία και ηθική τρομοκρατία, όπως και ευρύτατη μόρφωση και πολιτική παιδεία. Από αυτά τα στοιχεία άλλωστε της μόρφωσης, αλλά και του κοινοβουλευτικού παραστήματος που είχε, αντλούσε τη δύναμη να γίνει λαμπρός δημαγωγός. Σε αντιδιαστολή λοιπόν με τον Δημήτριο Βούλγαρη που ήταν κυνικός, αδίστακτος και φαύλος, ο Δεληγιάννης είχε πολιτική ευπρέπεια στην πολιτεία του. Ήταν μεν ρουσφετολόγος, αλλά όχι φαύλος όπως ο Βούλγαρης. Ο για έξι χρόνια πρωθυπουργός της Ελλάδος Βούλγαρης ήταν η προσωποποίηση της πολιτικής εξαχρείωσης και της ισοπέδωσης κάθε ίχνους ηθικής στην πολιτική. Πρωταγωνίστησε σε κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα, πολέμησε σφόδρα το δημοκρατικό μέτρο της καθολικής ψηφοφορίας και δεν δίστασε να συνεργαστεί και με τους ληστές για να πραγματώσει τους στόχους του. Στην μεγάλη αντιπαράθεση που ήδη έχουμε περιγράψει μεταξύ «πεδινών» και «ορεινών» στην οποία έλαβαν χώρα ένοπλες συγκρούσεις, ο Βούλγαρης προσεταιρίστηκε τον διαβόητο ληστή Κυριακό, τον οποίον μάλιστα και επήνεσε για την προσφορά του στη χώρα !!! Αναφερθήκαμε μέχρι στιγμής στην σπουδαία συμβολή του Χ. Τρικούπη στην αναπτυξιακή πορεία και τον εκσυγχρονισμό της χώρας.
Ας δούμε όμως επιμέρους σε ποιες μεγάλες αναπτυξιακές παρεμβάσεις προέβη ο Χ.Τ. Στο φάσμα των μεταφορών επικεντρώθηκε στο πλέον χαρακτηριστικό μέσο της εποχής τον σιδηρόδρομο. Έτσι από ένα σχεδόν ανύπαρκτο δίκτυο μόλις δέκα χιλιομέτρων Αθήνας – Πειραιά δημιούργησε ένα πρωτοπόρο δίκτυο εξακοσίων χιλιομέτρων. Δημιούργησε ακόμα δρόμους και λιμάνια βελτιώνοντας θεαματικά τις συγκοινωνιακές υποδομές της χώρας. Όμως το ρηξικέλευθο μέτρο στο φάσμα των Μεταφορών που άλλαξε άρδην τη φυσιογνωμία της χώρας ήταν η κατασκευή της διώρυγας της Κορίνθου, ένα έργο με βαθιά αναπτυξιακή πνοή στον ορίζοντα που θα ενώνει πια τον Πειραιά με την Ιταλία. Χρειάστηκαν δέκα χρόνια για να επιτευχθεί το γιγαντιαίο αυτό έργο της εποχής. Ξεκίνησε το 1883 και αποπερατώθηκε το 1893. Στο πεδίο της αγροτικής οικονομίας έκανε και εδώ μεγάλες μεταρρυθμίσεις για την τόνωση των χειμαζόμενων αγροτών. Το σπουδαιότερο μέτρο του για τον αγροτικό κόσμο ήταν η αποξήρανση της λίμνης της Κωπαϊδος, μέσω της οποίας διένειμε δωρεάν σε αγρότες, διακόσιες σαράντα χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γής. Αλλά εκεί που ο Χ.Τ. προέβη σε έναν καταιγισμό θεσμικών τομών και μεταρρυθμίσεων ήταν το πεδίο της δημόσιας διοίκησης. Παραθέτουμε παρακάτω μερικά από τα ριζοσπαστικά μέτρα του Χ.Τ. που άλλαξαν ριζικά τη δημόσια διοίκηση της Ελλάδος προς το καλύτερο. Οργάνωσε τη δικαιοσύνη με την θέσπιση του αμετάθετου επι διετία μετά τον διορισμό των δικαστικών, απέπεμψε από το δικαστικό σώμα τους διεφθαρμένους δικαστές. Αναδιοργάνωσε την αστυνομία. Θέσπισε μέτρα κατά της ληστείας, της τοκογλυφίας, της ζωοκλοπής και της διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Ίδρυσε σχολές αξιωματικών, υπαξιωματικών, αναδιοργάνωσε τη Σχολή Ευελπίδων και θέσπισε την υποχρεωτική άδεια για όσους στρατιωτικούς πολιτεύονταν. Μέχρι τότε μπορούσε ένας στρατιωτικός παράλληλα με την στρατιωτική του ιδιότητα, να πολιτεύεται και όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε σε τι στρεβλώσεις και τι εκβιασμούς μπορούσε να οδηγήσει αυτή η συνύπαρξη ιδιοτήτων. Ακόμη ο Χαρίλαος Τρικούπης επιχείρησε στο πεδίο της διοίκησης να εφαρμόσει αξιοκρατικά κριτήρια. Προς την ίδια κατεύθυνση είχε κινηθεί ανεπιτυχώς και ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, αλλά και Βαυαροί το 1844. Όμως η εκσυγχρονιστική αυτή προσπάθεια είχε ανακοπεί από τον Ιωάννη Κωλέττη που είχε αποδεχθεί με τη σειρά του το «δίκαιο» αίτημα του στρατηγού Μακρυγιάννη περί κατάργησης της αξιοκρατίας για να μπορέσουν να «φάνε ψωμί» και τα παιδιά των φτωχών αγωνιστών του ΄21 που δεν μπορούσαν ελλείψει προσόντων, να ανταγωνιστούν τα παιδιά των λογίων της εσπερίας και επομένως να μπούν στο Δημόσιο. Στην φωτογραφία σκίτσο της σατιρικής εφημερίδας της εποχής «Νέος Αριστοφάνης», που παρουσιάζει τους δυο κεντρικούς αντιπάλους της πολιτικής σκηνής της Ελλάδος, να παίζουν «ζατρίκιον»-σκάκι για το μέλλον τη χώρας. Επακριβώς γράφει η λεζάντα του «Νέου Αριστοφάνη» «Οι εσαεί παίζοντες προς ευημερίαν του λαού» !!! Συνεχίζεται …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.