Άγιος Σπυρίδων, ο επίσκοπος Τριμυθούντος
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Με τις υψηλές θρησκευτικές του αρετές, τον ενάρετο βίο του και την θεολογική του σοφία, ο Άγιος Σπυρίδων, αναγορεύτηκε στις μεγάλες μορφές της Ορθοδόξου εκκλησίας μας. Διετέλεσε επίσκοπος Τριμυθούντος –Τριμυθούς, στο σημερινό δηλαδή χωριό της Κύπρου Τρεμετουσιά. Ο Άγιος Σπυρίδων είδε το φως της ζωής γύρω στο 270 μ.Χ. στο χωριό Άσσια (Άσκια) της κατεχόμενης Κύπρου. Στα νεανικά του χρόνια για να βιοπορίσει ήταν βοσκός. Παντρεύτηκε και απέκτησε μια κοπέλα την Ειρήνη. Όμως δυστύχησε στο χάσει την σύντροφό του και έτσι με τον θάνατο της γυναίκας του, αφιερώθηκε στον μοναχισμό. Ως μοναχός ο Σπυρίδων εξεδήλωσε μεγάλες θεολογικές αρετές και με την διαρκή και επίπονη άσκηση και μελέτη, εξελίχθηκε σε έναν πάνσοφο θεολόγο-μελετητή της Ορθοδόξου εκκλησίας μας. Συμμετείχε ενεργά στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο το 325 και πολέμησε σφόδρα τον Αρειανισμό. Περικαλλής ναός στεγάζει σήμερα στην Κέρκυρα το σκήνωμα του αγίου, που κτίστηκε το 1589 και σε ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής. Συμπληρωματικά προς τον ναό κτίστηκε το 1620 και υψηλό πυργωτό καμπαναριό. Το τέμπλο του ναού κατασκευασμένο το 1864 από τον αυστριακό αρχιτέκτονα Μάουερς, είναι από μάρμαρο της Πάρου. Και ο ουράνιος θόλος είναι ζωγραφισμένος από τον Κερκυραίο ζωγράφο Νικόλαο Ασπιώτη το 1852. Οι δε εικόνες του τέμπλου είναι ζωγραφισμένες από τον Κερκυραίο ζωγράφο Σπύρο Προσαλένδη. Η λάρνακα που φυλάσσεται το σκήνωμα του αγίου φτιάχτηκε το 1867 στην Βιέννη. Είναι κατασκευασμένη από από σκληρό πολυτελές ξύλο με εξωτερική ασημένια επένδυση. Και είναι ενθυλακωμένη μέσα σε ειδική κρύπτη, η οποία κατασκευάστηκε προκειμένου να υποδεχθεί το ιερό λείψανο του αγίου Σπυρίδωνα, που αποτελεί αντικείμενο προσευχής για χιλιάδες ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Συναποτελεί μαζί με τα ιερά λείψανα των Αγίων Διονυσίου και Γερασίμου αντιστοίχως στις Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά, ένα από τα τρία άγια λείψανα του Ιονίου. Από την πόλη της Κέρκυρας η μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα τιμάται τέσσερις φορές κάθε χρόνο. Την Κυριακή των Βαΐων για την προστασία της νήσου από επιδημία Πανώλης το 1629. Το Μεγάλο Σάββατο, διότι το 1533 το νησί επλήγη αλλά τελικά διεσώθη από τον άγιο, από μεγάλη καταστροφή των σιτηρών του. Στις 11 Αυγούστου για την προστασία του νησιού, από φονική επιδρομή των Τούρκων το 1716. Και την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου για μια ακόμα επιδημία πανώλης που έπληξε το νησί το 1673. Ο άγιος Σπυρίδων απεβίωσε το 348 μ.Χ.
Το λείψανό του ετέθη σε μαρμάρινη λάρνακα δίπλα στην είσοδο του ναού της Τριμυθούντος στην
Κύπρο και παρέμεινε εκεί για τριακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του. Ενώ η μαρμάρινη λάρνακα εξακολουθεί να υφίσταται στο ίδιο σημείο. Περί το 648 μ.Χ. η Κύπρος εδέχετο αλλεπάλληλες επιθέσεις από Σαρακηνούς και δοθέντος ότι το ιερό λείψανο του αγίου κινδύνευε, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη και το τοποθέτησε σε εκκλησία μαζί με το λείψανο της Αυγούστας Θεοδώρας. Στην Κωνσταντινούπολη θα παραμείνει μέχρι και λίγες μέρες πρίν από την πτώση της βασιλίδας, οπότε και το μετέφερε μαζί με αυτό της Αυγούστας προκειμένου να τα σώσει ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος, μέσω Σερβίας Θράκης και Μακεδονίας, στην Παραμυθιά της Ηπείρου. Ο Πολύευκτος κατέβαλε σισσύφεια προσπάθεια για να προστατεύσει τα ιερά λείψανα και περιπλανήθηκε για τρία ολόκληρα χρόνια, μέχρι να φθάσει τελικά στην Κέρκυρα. Στην προσπάθειά του αυτή, με ευφυή τρόπο είχε βάλει τα λείψανα σε σακιά με άχυρα και σε όποιον τον ρωτούσε έλεγε πως ήταν τροφή για το άλογό του. Θεωρώντας πως στην Κέρκυρα τα λείψανα θα ήταν ασφαλή, έφθασε στην πόλη το 1456 η οποία τελούσε υπο την κυριαρχία των Ενετών. Εκεί τύχη αγαθή βρήκε έναν συμπατριώτη του ιερέα τον Γεώργιο Καλοχαιρέτη και του εμπιστεύτηκε τα ιερά λείψανα, κληροδοτώντας τα σαν μια ηθική περιουσία, με την ευθύνη να τα διαφυλάξει από κάθε κίνδυνο. Πεθαίνοντας ο Καλοχαιρέτης άφησε κληρονομικώ τω δικαιώματι τα λείψανα, στα παιδιά του Λουκά και Φίλιππο, τα οποία θέλησαν να μεταφέρουν τα λείψανα του Αγίου Σπυρίδωνα στην
Βενετία. Ενώ προέκυψε και δικαστική διαμάχη γύρω από αυτήν τους την πρόθεση, δοθέντος ότι υπήρχαν σοβαρές ενστάσεις από την κοινωνία της Κερκύρας. Η υπόθεση έφτασε μέχρι ο ανώτατο δικαστικό όργανο των ενετών, την ενετική Γερουσία, η οποία αποφάνθηκε ότι τα λείψανα ήταν περιουσία των δυο κληρονόμων του Καλοχαιρέτη και επομένως είχαν την ελεύθερη βούληση να τα μεταφέρουν, όπου ήθελαν. Όμως ο λαός της Κερκύρας πρόταξε μεγάλες άμυνες και με αποφασιστικότητα και πυγμή παρεμπόδισε δυναμικά την μεταφορά των ιερών λειψάνων. Στην κατεύθυνση τελικά αυτή κινήθηκε και το ενετικό δικαστήριο, επιδιώκοντας να μην δημιουργούνται εστίες κοινωνικής έντασης, στις υπο την ενετική σημαία περιοχές. Το 1512 όμως στην Άρτα συντάχθηκε δωρητήριο συμβόλαιο στο όνομα της κόρης - του γιού του Καλοχαιρέτη Φιλίππου –
Ασημίνας η οποία ενυμφεύθη τον Σταμάτιο Βούλγαρη. Για να τα κληροδοτήσει τελικά και η Ασημίνα στους γιούς της και στους απογόνους της, με παραχωρητήρια διαθήκη, η οποία χρονολογείται στις 25 Νοεμβρίου του 1571. Επίσης πολλοί ναοί προς τιμήν του Αγίου Σπυρίδωνος υπάρχουν και στην γενέθλια γή του της Κύπρου. Οι πιο γνωστοί φερώνυμοι ναοί, είναι αυτοί στο κέντρο της Λευκωσίας, στην περιοχή της Ομόνοιας στη Λεμεσό, αλλά και στον Συνοικισμό προσφύγων Στρόβολος ΙΙ. Η ορθόδοξη εκκλησία μας τιμά την ιερή μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος κάθε χρόνο στις 12 Δεκεμβρίου και στην Δύση τιμάται στις 14 Δεκεμβρίου. Υπήρξε μιας από τις πιο ιερές και εμπνευσμένες θεολογικά μορφές της Ορθοδοξίας. Το παρόν κείμενο έχει δημοσιευθεί σε εφημερίδες και σε περιοδικά πολιτιστικού περιεχομένου.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr