Η κορυφαίας μας θεατράνθρωπος
Ελένη Χαλκούση
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Κορυφαία ηθοποιός, σπουδαία δασκάλα της δραματικής τέχνης, μεταφράστρια θεατρικών έργων, συγγραφέας και κριτικός τέχνης, η Ελένη Χαλκούση διήνυσε μία λαμπρή και μακρά πορεία στο καλλιτεχνικό στερέωμα και κληροδότησε ένα σπουδαίο ηθικό κεφάλαιο για τις επόμενες γενεές. Η Ελένη χαλκούση είδε το φως της ζωής στις 17 Φεβρουαρίου του 1901 στην Κωνσταντινούπολη. Είχε ακόμα άλλα έξι αδέρφια, τρία κορίτσια και τρία αγόρια. Μετά τις εγκύκλιες γυμνασιακές του σπουδές στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Πόλη, κατέφυγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε αισθητική και λογοτεχνία, στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών της Σορβόνης, θεατρολογία στο κονσερβατουάρ (Ωδείο), αλλά και μαθήματα υποκριτικής στην Δραματική Σχολή του ηθοποιού Σάρλ Λε Μπαρζύ. Με την ολοκλήρωση του δραματικού της υπόβαθρου, ξεχύθηκε στην αρένα της τέχνης, όπου με τις σπουδαίες λυρικές αρετές και το αδαμάντινο καλλιτεχνικό της ήθος, πραγμάτωσε μία σπουδαία καμπύλη προόδου και ευημερίας. Τα πρώτα της βήματα στο θεατρικό σανίδι τα έκανε ερασιτεχνικά στο Μακρο-χώρι, σε ένα μονόπρακτο του Γκυ ντε Μωπασάν. Και λίγο αργότερα σε ένα νεανικό θεα-τρικό σχήμα, υπεδύθη τη Στέλλα Βιολάντη του Ξενόπουλου.
Σε επαγγελματικό επίπεδο τώρα η Ελένη Χαλκούση, πρόβα τζενεράλε θα κάνει το Σεπτέμβριο του 1925 στο θέατρο τέχνης του Σπύρου Μελά, της οδού Πατησίων στην Αθήνα, υποδυόμενη την Δομινίκη, στην παράσταση «Περασμένα», του Ζορζ ντε Πόρτο -Ρις. Και στα 1926 διηύθυνε το σχήμα «Νέοι» στο θέατρο της Κυβέλης, του χρηματιστηρίου. Η Ελένη Χαλκούση ανέπτυξε συνάμα συνεργασία με την αείμνηστη Ελένη Παπαδάκη, αλλά πάραυτα το θεατρικό τους σχήμα δεν προχώρησε και διαλύθηκε. Στα 1927 η μεγάλη μας ηθοποιός συνέχισε τη θεατρική της πορεία, ανεβάζοντας τις παραστάσεις «Τζοκόντα», «Η αναδυόμενη», «Η φαρμακωμένη», «Αρχιτέκτονας Σόλνες» και άλλες. Από το 1927 έως και το 1935 ηγήθηκε διαφόρων θεατρικών σχημάτων και περιόδευσε στην ελληνική επαρ-χία, ανεβάζοντας σπουδαίες παραστάσεις του δραματολογίου. Παράλληλα συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης του μεγάλου δασκάλου Καρόλου Κουν και συμμετείχε σε παραστά-σεις πολύ υψηλού ηθικού κύρους. Το διάστημα 1935-1936 συμμετείχε στις παραστάσεις, «Πλούτος» του Αριστοφάνη, «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου, «Παντρολογήματα» του Νικολάι Γκόγκολ και «Όνειρο θερινής νυκτός» του Σαίξπηρ. Την περίοδο 1939-1941 η Ελένη Χαλκούση συμμετείχε στις παραστάσεις: «Ταξιδιώτης χωρίς αποσκευές» του Ζαν Ανούιγ, «Μία γυναίκα χωρίς σημασία» του Όσκαρ Ουάιλντ, «Αγριόπαπια» του Ερρί-κου Ίψεν, «Το ξύπνημα» του Αλέκου Λιδωρίκη, «Η κυρία Μποβαρύ» του Γουσταύου Φλω-μπέρ, «Ένας φυλακισμένος» του Ζαν Ανούιγ και «Ολυμπία» του Φράντς Μολνάρ.
Θα συνεχίσει την εργώδη και επίπονη θεατρική της παρουσία, με την κορυφαία μας ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, ως ηθοποιός, βοηθός σκηνοθέτη αλλά την καθηγήτρια της δραματικής σχολής Κοτοπούλη. Σε αυτό το πλαίσιο συμμετείχε σε σπουδαίες δραματικές παραστάσεις, όπως «Έκτο πάτωμα», «Πολεμικά παναθήναια» και «Μαντάμ Μποβαρύ». Η Ελένη Χαλκούση, σπουδαία δραματουργική ηθοποιός, αποτιμήθηκε από την θεατρική κριτική, ως κορυφαία μαθήτρια της Κυβέλης και της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το 1945 σημαντικό ορόσημο της θεατρικής της σταδιοδρομίας, προσελήφθη στο Εθνικό Θέατρο και μέχρι το τέλος της θεατρικής της σταδιοδρομίας, διέλαμψε με εκπληκτικές συμμετοχές σε σπουδαίες παραστάσεις του εγχώριου και διεθνούς δραματολογίου. Πρωταγωνίστησε σε παραστάσεις- έργα του Ερρίκου Ίψεν, του Σαίξπηρ, του Μολιέρου, όπως επίσης και στις κωμωδίες του Αριστοφάνη «Εκκλησιάζου-σες», «Σφήκες», «Πλούτος» και «Λυσιστράτη». Η αυλαία για τη σπουδαία δραματουργική μας ηθοποιό, θα κλείσει το 1985 με τις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, στο Μοντέρνο Θέατρο του Γιώργου Μεσσάλα. Η μεγάλη μας ηθοποιός μετουσίωσε την υψηλή της λυρική παιδεία και τέχνη, ως καθηγήτρια, στις δραματικές σχολές του Τάκη Μουζενίδη αλλά και του Εθνικού Θεάτρου.
Σε ότι αφορά την παρουσία της στη μεγάλη οθόνη και από την έπαλξη του κινηματογράφου, η Ελένη Χαλκούση μας αποτύπωσε αδρά τις σπουδαίες υποκριτικές της αρετές. Συμμετείχε στις ταινίες: «24 ώρες ζωντοχήρα» (1969), «Τα 201 καναρίνια» (1964), «Σκάνδαλα στο νησί του έρωτα» (1963), «Φτωχαδάκια και λεφτάδες» (1961), «Ραντεβού στην Κέρκυρα» (1960), «Διακοπές στην Αίγινα» (1958), «Ματωμένα Χριστούγεννα» (1951), «Το δρομάκι του παραδείσου» (1943) και άλλες. Στο πεδίο της μικρής οθόνης τώρα, η Ελένη Χαλκούση είχε και εκεί μείζονες συμμετοχές, που τις χρωμάτισε με
το σπουδαίο δραματικό της τάλαντο. Τελευταία της τηλεοπτική συμμετοχή, ήταν στο επιτυχημένο σίριαλ «Οι έμποροι των Εθνών» το 1973. Πολυεδρικό ταλέντο η Ελένη Χαλκούση, ασχολήθηκε και με άλλα πεδία της τέχνης και του λόγου και διακρίθηκε στην κριτική θεάτρου ως δημοσιογρά-φος, αφότου προηγήθηκε η επίμονη παρότρυνση της μεγάλης κυρίας της «Καθημερινής» Ελένης Βλάχου.Σε αυτό το πλαίσιο συνεργάστηκε με τις εφημερίδες «Καθημερινή», «Μεση-μβρινή», «Έθνος», «Ελευθεροτυπία» και «Απογευματινή». Διέλαμψε επίσης στο φάσμα της μετάφρασης θεατρικών έργων αλλά και ως σπουδαία καλλιτεχνική χρονογράφος, σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά. Συνέγραψε το μνημειώδες βιβλίο «Savoir Vivre», που και σήμερα θεωρείται σημείο αναφοράς στο φάσμα της «καλής συμπεριφοράς» και είναι στην κυριολεξία η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας, που εισηγήθηκε συγγραφικά, αυτό το θέμα. Ως πολύπλαγκτη προσωπικότητα της τέχνης η Ελένη Χαλκούση, τιμήθηκε από την Πολιτεία, με το «Χρυσό Σταυρό Ευποιίας». Την Κυριακή 28 Μαρτίου 1993, σε ηλικία 92 χρόνων, η κορυ-φαία μας ηθοποιός εκδήμησε από τη ζωή. Με το πολυεπίπεδο καλλιτεχνικό της τάλαντο και τις σπουδαίες δραματικές αρετές, η Ελένη Χαλκούση αναγορεύτηκε σε κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης καλλιτεχνικής μας σκηνής και κατέλειπε ως δασκάλα της θεατρικής τέχνης, ένα σπουδαίο ηθικό κεφάλαιο, για τις νέες γενιές. Θα την θυμόμαστε για πάντα, με σεβασμό και αγάπη !
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
www.panosavramopoulos.blogspot.gr