Φαίδων Γεωργίτσης
Ο έξοχος ζεν πρεμιέ του κινηματογράφου μας !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
‘
Ήταν αναπότρεπτο για την μοίρα, ενός εκ των πιο ωραίων του ελληνικού κινηματογράφου και του θεάτρου μας, να γίνει ηθοποιός και αντίπερα σε αυτή την «νομοτέλεια», δεν μπόρεσε να αντισταθεί μήτε ο αυστηρών αρχών πατέρας του, αλλά μήτε και η ίδια η ζωή. Με μιαν ανεκλάλητη φυσική ομορφιά, αξεπέραστα πράσινα μάτια, αλλά και ένα εκχυλίζον λυρικό κύτταρο, ο μεγάλος μας ζέν πρεμιέ, θα έπαιρνε χωρίς δισταγμό τα μονοπάτια της τέχνης και θα εξελίσσονταν σε έναν από τους κορυφαίους ηθοποιούς μας. Και αυτή η φυσική του ομορφιά και γοητεία, ήταν που είχε εξωθήσει πολλούς στην Ελλάδα, να τον προσομοιάζουν με το μεγάλο και τραγικό συνάμα αστέρι του Χόλυγουντ Τζέιμς Ντήν, αλλά και να προξενεί πανδαιμόνιο στις νεαρές κοπέλες της εποχής του, που ξημεροβραδιάζονταν με την φωτογραφία του και αποζητούσαν όπου τον έβρισκαν, έστω και μια φευγαλέα ματιά μαζί του. Ο συντηρητικών αρχών πατέρας του, αξιωματικός του πολεμικού μας ναυτικού, προόριζε για την ίδια στρατιωτική καριέρα και τον γιό του, αλλά και ο Φαίδωνας ακλόνητος του χάλασε τα σχέδια, μέχρι με την εκπληκτική καλλιτεχνική επιτυχία του, να κάμψει τις αντιδράσεις του πατέρα του. Ένα συγκυριακό γεγονός, αλλά και μια εγκαυστική οικογενεια-κή τραγωδία, είναι δυο στοιχεία που θα σημαδέψουν ανεξίτηλα την ψυχοσύνθεση του μεγάλου μας στάρ και θα προδιαγράψουν παράλληλα και την μακρά καλλιτεχνική του πορεία, όπως θα δούμε παρακάτω.
Ο ωραίος του ελληνικού κινηματογράφου Φαίδωνας Γεωργίτσης, είδε το φως της ζωής στις 26 Ιανουαρίου του 1939 στην Νέα Σμύρνη και αποτελεί το δεύτερο παιδί ενός αξιωματικού του πολεμικού μας ναυτικού και της μικρασιατικής καταγωγής συζύγου του. Και από τα χλωρά του νιάτα θα γευτεί το σκληρό πρόσωπο της ζωής. Η μικρή δεκάχρονη αδελφή του, καθώς παίζει με άλλα παιδάκια της γειτονιάς, πέφτει από ένα γιαπί και σκοτώνεται. Η τραγική αυτή εμπειρία θα χαράξει ανεξάλειπτα την ψυχή του. Και η ηθικά οδυνηρή εικόνα των αναφιλητών της μητέρας του, θα τον συνοδεύει για πάντα. Την οικογενειακή ωστόσο τραγωδία θα διαδεχτούν οι αλγεινές μνήμες των αδελφοκτόνων Δεκεμβριανών, που θα σμιλεύσουν του την νεανική ευαισθησία του μεγάλου μας ηθοποιού. Η πείνα η κακουχία και η κακοπάθεια, αλλά και το γεγονός ότι ένεκα της ιδιότητας του πατέρα του, εξασφάλιζαν κατοχικά από καιρού εις καιρόν κανένα κομμάτι κρέας. Όταν οι αδελφοκτόνες συγκρούσεις ξεκινούσαν με τα Δεκεμβριανά, ο νεαρός Φαίδωνας προσέφευγε στα «παρατηρητήρια» του γιαπιά – ή και στην στάση της Νέας Σμύρνης και παρακολουθούσε τις αιματηρές συρράξεις. Οι γειτόνισσες τότε έντρομες και με το προηγούμενο της αδελφής του, ειδοποιούσαν την μητέρα του. Αλλά ας έλθουμε στην εξέλιξη της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας. Υπο την πίεση του πατέρα του εισάγεται το 1956 στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, την οποία θα εγκαταλείψει προσωρινά, λοξοκοιτώντας στο θέατρο. Ο πατέρας του ωστόσο κατάφορα ενάντιος με την θεατρική καριέρα, τον απειλεί πως αν δεν γυρίσει στην σχολή του θα αυτοκτονήσει ! Μάλιστα επικαλείται και την νοσηλεία του δυο φορές σε ψυχιατρική κλινική, αλλά και την ιατρική γνωμάτευση πώς «πάσχει από τα νεύρα του»! Θα επανακάμψει στην σχολή, υφιστάμενος και το πειθαρχείο για την φυγή του, αλλά τελικά θα την εγκαταλείψει παντοτινά έξι μήνες αργότερα – και με την σκληρή απειλή τώρα του πατέρα του, ότι «θα αυτοκτονήσει» - αφού ήταν γεννημένος να γίνει θεατρίνος, διαθέτο-ντας σπουδαίο υποκριτικό τάλαντο, αλλά και τα ωραιότερα μάτια του ελληνικού σελιλόιντ. Και για να βιοπορίσει εργάζεται στα διυλιστήρια, κάνοντας και ένα σύντομο πέρασμα ως μπασκετμπολίστας στον «Πανιώνιο», με γλίσχρο εισόδημα ! Την ταπεινή στολή της ομάδας και τα πάνινα παπούτσια! Όμως ξεκινάει μαζί με την περιπέτεια της ζωής και η περιπέτεια του στην τέχνη.
Ένεκα της σπάνιας ομορφιάς και της εκχυλίζουσας ζωτικότητάς του, οι φίλοι του, αλλά και ο γυναικείος πληθυσμός που τον ερωτεύεται παράφορα, τον προσομοιάζουν με τον χολυγουντιανό αστέρα Τζέιμς Ντήν – που μοίρα τραγική έφυγε τόσο νέος από τη ζωή – κάτι που τον ενοχλεί σφόδρα, αφού ο νεαρός Γεωργίτσης είναι λάτρης του αντιπάλου δέους, του μοναδικού Μάρλον Μπράντο ! Και πολλές φορές επιδίδεται σε δυσμενείς κριτικές για τον Ντήν. Ωστόσο εγκύπτει ο τραγικός του θάνατος και τότε ο Φαίδωνας ίσως για λόγους εξιλέωσης, πάει να παρακολουθήσει μια ταινία του στο «Παλλάς». Η ταινία εκείνη «Ανατολικά της εδέμ», επέπρωτο να τον συγκλονίσει και να λειτουργήσει ως καταλύτης στην παραπέρα πορεία του, που πλέον θα ήταν δόκιμες θεατρικές σπουδές ! Φοιτητής ακόμα θα κάνει πρόβα τζενεράλε στην μεγάλη οθόνη, στην επική ταινία του Ζιλ Ντασέν με την έξοχη Μελίνα Μερκούρη «Ποτέ την Κυριακή» το 1960. Η ερμηνεία του Φαίδωνα Γεωργίτση ήταν εξαιρετική, συνδυάζοντας το σπουδαίο δραματικό του κύτταρο, με την χολυγουντιανή εξωτερική του εμφάνιση και θα του εξασφαλίσει το εισιτήριο, για τον χρυσό ελληνικό κινηματογράφο. Θα ακολουθήσει ένας καταιγισμός συμμετοχών, σε δραματικά φίλμς και μιούζικαλς, που τον καθιερώνουν σαν πρώτης τάξης ζεν πρεμιέ και εξακτινώνουν το κύρος του, στο διψασμένο για μεγάλα αστέρια κινηματογραφόφιλο κοινό μας. Από τις κορυφαίες στιγμές του «Τα κόκκινα φανάρια», του Βασίλη Γεωργιάδη, αλλά και οι «Θαλασσιές οι χάνδρες», «Μια κυρία στα μπουζούκια», «Ένας ιππότης για τη Βασούλα», που τον εξακοντίζουν σαν μεγάλο ζεν πρεμιέ, δίπλα στις σπουδαίες μας ντίβες Ζωή Λάσκαρη, Μάρθα Καραγιάννη, Μαίρη Χρονοπούλου κ.α.
Μαζί με αυτές τις μεγάλες επιτυχίες, θα έλθει και ένας φλογερός έρωτας με μια γιατρίνα αστή και μεγαλύτερή του, που τον παρασύρει μαζί της στην Αγγλία για δήθεν σπουδές ιπταμένου. Όμως η απόρριψή του από το περιβάλλον της και αφού το ειδύλλιο κρατήσει έναν χρόνο στην Αγγλία, τον επαναφέρει στην Ελλάδα και στην σκληρή βιοπάλη με δουλειές ευκαιριακές, όπως σε σιδεράδικο κ.α. Αλλά την ίδια ώρα έρχεται και η πρόσκληση για την στράτευσή του, που τον σπρώχνει στο Θέατρο Τέχνης, για να εξασφαλίσει το χαρτί της αναβολής. Εκεί και στην αίθουσα της αναμονής πρό των εισαγωγικών εξετάσεων, θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί κεραυνοβόλα την μετέπειτα σύζυγό του και συμφοιτήτριά του Μπέτυ Αρβανίτη, με την οποία θα παντρευτούν το 1967. Ένας γάμος που δεν κρατήσει πολύ, αφού είχαν διαφορετικό ηθικό γονιδίωμα. «Οι καυγάδες μας θα μπορούσαν να αποτελέσουν θεατρικό έργο του Στρίνμπεργκ» θα πεί αργότερα σε συνέντευξή του, ο έλληνας ζεν πρεμιέ. Επιθυμούσε ένα παιδί μαζί της για να χτίσουν μια στέρεα οικογένεια , κάτι που δεν ήταν στις προθέσεις της Μπέτυς Αρβανίτη, που ήδη είχε ένα από τον πρώτο της γάμο. Και έτσι όταν αυτή χωρίς να τον ενημερώσει, θα «ρίξει» το υπο γέννηση παιδί τους, θα σημάνει αυτόχρημα και ο χωρισμός. Αποπερατώνοντας τις θεατρικές του σπουδές στο Θέατρο του Καρόλου Κούν, φοιτά ακόμα για να θωρακίσει την θεατρική του παιδεία, στις Δραματικές Σχολές των Πέλου Κατσέλη και Χρήστου Βλαχιώτη, ενώ ακόμα θα παρακολουθήσει και μαθήματα κινηματογράφου στην Αγγλία, στο «London Scholl of Film Technique». Και οι μεγάλες επιτυχίες που διαδοχικά θα σημειώνει, θα αποκαταστήσουν και την σχέση του με του γονείς του.
Πρόβα τζενεράλε στο παλκοσένικο ο Φαίδων Γεωργίτσης θα κάνει το 1963 στην παράσταση «Νεκροί χωρίς τάφο», με το σχήμα του Ευγένιου Τριβιζά και στην συνέχει θα συνεργαστεί με τον Μίνωα Βολονάκη, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κούν και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ενώ μια θνισιγενή συνεργασία θα έχει σε έναν δικό του θίασο με την Μπέτυ Αρβανίτη, που όμως δεν προχώρησε. Ωστόσο η καλλιτεχνική του εξακτίνωση θα έλθει με την μεγάλη οθόνη, που τον παγιώνει σαν ένα μεγάλο ηθοποιό, αλλά και ως έναν από τους ωραίους του κινηματογράφου μας. Στην γοητεία του μάλιστα θα υποκύψει και η εθνική μας Αλίκη Βουγιουκλάκη, με την οποία θα έχει μια σύντομη σχέση το καλοκαίρι του 1963, μετά τον χωρισμό του με την Μπέτυ Αρβανίτη. Ωστόσο τον μεγάλο έρωτα της ζωή του, θα τον γνωρίσει το ΄70 στο πρόσωπο της γαλλίδας καλλονής Μπέτσι, ένα αστραφτερό φωτομοντέλο, που «σάρωνε» τα εξώφυλλα των κοσμικών περιοδικών. Θα παντρευτούν το 1971 και θα αποκτήσουν και δυο παιδιά. Την Μαρίζα και τον Ραφαέλο. Στον επαγγελματικό του στίβο όμως αφότου κάνει την πρωτόλεια εμφάνισή του στο «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν, με την κορυφαία Μελίνα Μερκούρη και συμμετέχει και στην «Φαίδρα» το1962, σε σκηνοθεσία πάλι του Ζύλ Ντασέν, επακολουθεί ένας καταιγισμός κινηματογρα-φικών ταινιών, με πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία «Ουρανός» το 1962, του Τάκη Κανελλόπουλου. Ακολουθεί πάλι μια μεγάλη του συμμετοχή πλάι στην μεγάλη μας ενζενί Ζωή Λάσκαρη, στην ταινία «Ίλιγγος» του Γιάννη Δαλιανίδη το 1963 και το 1964, πραγματώνει μια κορυφαία ερμηνεία, στην επική ταινία σταθμός του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα φανάρια», στην οποία ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά, το σπουδαίο και βαθύ λυρικό του κύτταρο. Με την κραταιά επίσης «Φίνος – Φίλμ» θα εγκαινιάσει μεγάλες συνεργασίες όπως το «Μια κυρία στα μπουζούκια», «Γοργόνες και μάγκες», που τονώνουν επίσης τις μεγάλες του κινηματογραφικές επιτυχίες. Και μαζί με αυτούς τους θωρούμενους «light» από δραματικής απόψεως ρόλους, έρχονται και οι υψηλού δραματικού ήθους ρόλοι, όπως στις ταινίες «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» του Βασίλη Γεωργιάδη, «Εκείνος κι εκείνη», «Το παρελθόν μιας γυναίκας» κ.α., που αναδεικνύουν την υψηλή λυρική τέχνη του μεγάλου μας ηθοποιού. Συνολικά ο Φαίδων Γεωργίτσης, συμμετείχε σε πάνω από 40 ταινίες, πολλές εκ των οποίων όπως «Κόκκινα Φανάρια», «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο», συγκαταλέγονται στα διαμάντια της κινηματογραφικής μας δημιουργίας.
Η κρίση του κινηματογράφου μας την δεκαετία του ’70, με την εισβολή του έγχρωμου, επηρέασε αναπότρεπτα και τον Φαίδωνα Γεωργίτση, που περιθωριοποιήθηκε. Θα επανακάμψει ωστόσο δυναμικά, την δεκαετία του ΄90, στα υψηλής εμπορικής επιτυχίας σίριαλ του Νίκου Φώσκολου, «Λάμψη» και «Καλημέρα ζωή» και αφότου την δεκαετία του ’80, είχε αφήσει αδρά το αχνάρι του στην μικρή μας οθόνη, με τις υψηλού κύρους τηλεοπτι-κές παραγωγές, οι «Πανθέοι» του ακαδημαϊκού μας Τάσου Αθανασιάδη και «Γιούγκερμαν» του αξεπέραστου Μίτια Καραγάτση. Καταγράφοντας περίπου είκοσι σημαντικές τηλεοπτι-κές συμμετοχές. Και στην μεγάλη μας οθόνη, θα επανεμφανιστεί μετά από μακρά απουσία δυόμιση δεκαετιών το 2008, στο φίλμ «Ο γιός του Τσάρλι», δοθέντος, ότι η τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση, ήταν στην ταινία «Κατάσκοπος Νέλλη» το 1981.
Τα τελευταία χρόνια ο μεγάλος μας ζεν πρεμιέ, ιδιωτεύει στο καλοφρόντιστο με αγάπη εξοχικό του στο Κορωπί, έχοντας δημιουργήσει και μια αμφιθεατρική αίθουσα τέχνης την «Κεκρωπία», στην οποία ανεβάζει κατά καιρούς δικές του θεατρικές δουλειές ή και συνεργασίες με άλλα θεατρικά σχήματα. Μεγάλη του χαρά συνιστά το γεγονός, ότι ο γιός του Ραφαέλλο, υιοθέτησε τα θεατρικά του βήματα, στην επαγγελματική του σταδιοδρομία και έχει ένα αμφίβολα, την θεατρική αρωγή, ενός μεγάλου δασκάλου της δραματικής τέχνης του πατέρα του ! Μοίρα τραγική όμως ο μεγάλος μας ζεν πρεμιέ, προσβλήθηκε από την επάρατη νόσο και μετά από χρόνια μάχη, πριν λίγες μέρες στις 1 Μαρτίου 2019, έφυγε από την ζωή. Το αλγεινό άγγελμα του θανάτου του σκόρπισε πάνδημη θλίψη στο φάσμα του θεάτρου και του κινηματογράφου, αλλά και στην ελληνική κοινωνία, που είχε λατρέψει με πάθος, το δικό της xολιγουντιανό αστέρι. Μοναδική φυσική ομορφιά, πλατιά θεατρική παιδεία και σπουδαίο λυρικό κύτταρο, ήταν τα στοιχεία, της καλλιτεχνικής αρματωσιάς, με τα οποία πορεύτηκε στην επιτυχημένη σταδιοδρομία του ο Φαίδωνας Γεωργίτσης, αφήνο-ντας σημαντικά αποτυπώματα στο παλκοσένικο και πολύ περισσότερο στον κινηματογράφο μας. Και με αυτά θα έχουμε για πάντα στην καρδιά μας, τον αξεπέραστό μας ζεν πρεμιέ !
Θεατρογραφία :
«Μήδεια», «Ιούλιος Καίσαρ», «Φωνάζει ο κλέφτης», «Καμπαρέ», «Ευριδίκη», «Άννα Κρίστι», «Ξύπνα Ραγιά», «Οδός ονείρων», «Κουραμπιέδες», «Φιλοσόφησέ το», «Έντα Γκάμπλερ», «Μαύρη Κωμωδία», «Λεωφορείον ο πόθος», «Η δίκη των φακέλων», «Ο φιλόσοφος Ξάνθος και ο δούλος του Αίσωπος», «Collection».
Κινηματογράφος :
1960 «Ερόικα», «Ποτέ την Κυριακή», 1962 «Φαίδρα», «Ουρανός», 1963 «Ίλιγγος»,Τα κόκκι-να φανάρια», 1964 «Διωγμός», «Το κορίτσι της Κυριακής», 1965 «Οι εχθροί», «Πικρή ζωή», «Βρώμικη πόλις», «Οι νέοι θέλουν να ζήσουν», «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο», 1966 «Οι θαλασσιές οι χάντρες», «Επιχείρηση Δούρειος Ίππος», 1967 «Νύχτα γάμου», «Όλγα αγάπη μου», «Μια κυρία στα μπουζούκια», «Εκείνος και εκείνη», «Πυρετός στην άσφαλτο», 1968 «Γοργόνες και μάγκες», «Το παρελθόν μιας γυναίκας», «Ένας ιππότης για τη Βασούλα», 1969 «Όταν η πόλις πεθαίνει», 1971 «Η ζαβολιάρα», «Αεροσυνοδός», «Υπερήφανοι αετοί», 1972 «Κυνηγημένοι εραστές», «Το τρίπτυχο της αμαρτίας», «Πιο θερμή και από τον ήλιο», «Μιρέλα, η σάρκα της ηδονής», «Ένα κορίτσι που τα θέλει όλα», «Επιχείρηση Κράιπε, ο τάφος του Γ' Ράιχ», 1974 «Παύλος Μελάς», «Κραυγή γυναικών», «Σατανικές ερωμένες», 1978 «Η καγκελόπορτα», 1981 «Ο σεξοκυνηγός», «Ηλεκτρικός άγγελος», «Κατάσκοπος Νέλλη», 2008 «Το σινεμά γυμνό», «Ο γιος του Τσάρλυ»
Υ.Γ. Ο πολιτισμός στις οδυνηρές οικονομικά μέρες μας, είναι τελείως περιθωριοποιημένος από την πολιτεία και υποχρηματοδοτημένος, με τις κεντρικές του δομές να αργοσβήνουν μία, μία. Πέρα από τον ελάχιστο παραπάνω οφειλόμενο φόρο τιμής, στους μεγάλους έλληνες κωμικούς μας, που διαμόρφωσαν το σύγχρονο πνευματικό ήθος του ελληνικού λαού και τον στήριξαν ηθικά στις δίσεκτες μεταπολεμικές μας δεκαετίες, που τις σκίαζαν οι οικονομικές στρεβλώσεις και οι κοινωνικές δυσπλασίες, οφείλουμε σήμερα ως πολιτεία με σοβαρότητα και ευθύνη, να καταστρώσουμε ένα κεντρικό Master Plan για τον πολιτισμό, που συνυφαίνοντας αρμονικά, τις αρχαιότητες, την πολιτισμική κληρονομιά και το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό μας, σε κάθε γωνιά της ελληνικής περιφέρειας, θα δώσει ώθηση στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr