Οδός Ερμού, ο διαχρονικός γυναικόδρομος των Αθηνών !!!
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Αποτέλεσε το σύμβολο του αστικού εκσυγχρονισμού της Αθήνας μας, τον πυρήνα της εκπόρευσης της ευρωπαϊκής μόδας, αλλά και περίοπτο σημείο συνάντησης των γυναικών της πόλης, στην μακραίωνη ιστορική της παρουσία. Η μεγαλοπρεπής οδός Ερμού, που είναι συνυφασμένη με βαρύτιμες ιστορικές μνήμες, την ομορφιά και την καλωσιά της Αθήνας, δοθέντος ότι σαν πεζόδρομος συνδέει Σύνταγμα, Μοναστηράκι και Πλάκα, αλλά και την έξοχη αστική της αύρα, αφού υπήρξε στην αθηναϊκή διαχρονία, ο πυλώνας της αριστοκρα-τίας της πόλης. Εκεί μεγάλα εμπορικά καταστήματα, περίοπτοι οίκοι και δη γυναικείας μόδας, τα μεγαλοπρεπέστερα καταστήματα καλλυντικών, πάλι με τις γυναίκες να τα κατά-κλύζουν δυναμικά και να δίνουν τον τόνο, εξαιρετικής ποιότητας καφέ, επιβλητικά ξενοδο-χεία, αλλά και βυζαντινά αριστουργήματα – Παναγία Καπνικαρέα και Παναγία Παντάνασσα – να συνθέτουν έναν σπάνιο κοινωνικό καμβά, χωροταξικής ομορφιάς, πολιτισμικής αλκής, αλλά και κοινωνικής αριστοκρατίας. Για τις Αθηναίες ειδικά η οδός Ερμού, υπήρξε το κοινω-νικό τους προπύργιο και μετερίζι. Για περίπου δυο αιώνες τώρα, έσπευδαν και σπεύδουν στην βασίλισσα του Συντάγματος οδό Ερμού, για τα ψώνια τους, τα καλλυντικά τους, το κουτσομπολιό τους, αλλά και για τα τρυφερά τους συναπαντήματα. Η Ερμού, είναι εν λίγοις λόγοις το κέντρο του γυναικείου κατά βάση αθηνόκοσμου. Και επειδή οι γυναίκες είναι το κέντρο του κόσμου !!! – όπως έλεγε ο αισθαντικός μας τροβαδούρος Δημήτρης Γούναρης, «για τις γυναίκες ζούμε όλοι βρέ παιδιά…» η Ερμού είναι η καρδιά της Ελλάδας…
Πρίν λίγα χρόνια και μάλιστα μεσούσης της οικονομικής κρίσης, ένα υψηλού κύρους διεθνές περιοδικό real estate, αποτιμούσε την οδό Ερμού, στις κορυφαίες εμπορικές οδούς του κόσμου. Εκτίμηση σύνδρομη και διαπλαστική, του υψηλού εμπορικού και κοινωνικού κύρους του δρόμου. Κατά το περιοδικό λοιπόν, η Ερμού εξετιμήθη ως ο 9-ος εμπορικότερος δρόμος του κόσμου, που δείχνει και τις υψηλές αντοχές της οδού, στις δύσκολες οικονομι-κές μέρες που διήγε και διάγει η Ελλάδα. Πρώτη είχε καταταγεί η 5-ης λεωφόρος της Νέας Υόρκης, δεύτερος ένας δρόμος του Χόνγκ Κόνγκ, τρίτη η περίφημη λεωφόρος των Ηλυσίων στο Παρίσι, τέταρτο το Λονδίνο, ακολούθως το Τόκιο, το Δουβλίνο και η Ζυρίχη, όγδοο το Σύδνευ και ένατη στον κόσμο, η δική μας Ερμού. Βεβαίως κάνοντας μιας ευσύνοπτη ιστορι-κή αναδρομή στο παρελθόν, η οδός Ερμού, όπως και η κοινωνική όψη της Αθήνας, ήσαν πολύ διαφορετικές από τις σημερινές. Μικρός ο πληθυσμός της πρωτεύουσας, ελάχιστα αυτοκίνητα, με τις άμαξες να κυριαρχούν ως μέσο, μόνον τρείς οι μεγάλες συνοικίες της πόλης, ήτοι, Πλάκα, Νεάπολη, Ψυρρή και ακόμα χειρότερα, βασική έλλειψη του ηλεκτρικού σε πολλά σπίτια. Ωστόσο και μέσα σε αυτό το φτωχικό τοπίο, η Ερμού κυριαρχούσε ως ο κεντρικός πυλώνας της πόλης, που έδινε το στίγμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Ενδεικτικό είναι και ένα κείμενο του κορυφαίου της εποχής, δημοσιογράφου και σατιρικού ποιητή Κωνσταντίνου Σκόκου στα τέλη του 19-ου αιώνα, στις 22-2-1887, στο περιοδικό «Εβδομάς», όπου και περιγράφει με παραστατική ενάργεια, την κοινωνική συμπεριφορά της γυναίκας και δη την καταλυτική παρουσία της στην οδό Ερμού. Γράφει ο Σκόκος «…Πλήν τούτου δικαιούται να εξέρχηται του οίκου καθ΄ ώρας επιστρέφει ο σύζυγος, να διανυκτερεύει εις τους χορούς, όταν ούτος μένει καθηλωμένος επι της κλίνης εκ ποδά-γρας ή πονοκεφάλου, να παραπέμπει τα τέκνα εις την παραμάναν και τους δανειστάς εις εκείνον, να κανονίζει κατά την καλαισθησίαν τας σχέσεις του συζύγου της και όταν ούτος τρέχει επι τα ίχνη του επιούσιου άρτου, αυτή να τρέχει επι τα ίχνη των εξ Ευρώπης νεωτερισμών, διημερεύουσα εις τα εμπορικά της οδού Ερμού». Ένα κοινωνικό τεκμήριο δηλαδή, ότι και έναν αιώνα πρίν το 1887, η οδός Ερμού αποτελούσε την καρδιά της εμπορι-κής Αθήνας, αλλά και το κεντρικό σημείο συνάντησης των γυναικών, ήτοι «να τρέχει επι τα ίχνη των εξ Ευρώπης νεωτερισμών, διημερεύουσα εις τα εμπορικά της οδού Ερμού». Αφε-νός μέν οι μεγαλέμποροι στο φάσμα της γυναικείας μόδας, προσδοκούσαν πάντα, για να αυξήσουν την εμπορική τους κίνηση, να έχουν ένα μαγαζί στην πολυθρύλητη Ερμού, αφετ-έρου οι Αθηναίες είχαν αναγάγει την Ερμού, ως το κεντρικότερο σημείο συνάντησής τους στην Αθήνα, για τα ρούχα, τα καλλυντικά τους, αλλά και για αυτά ακόμα τα φλέρτ τους ! Οι παλιοί εξιστορούν, ότι τις παρελθούσες δεκαετίες, η κάθοδος στην Ερμού από τον γυναικό-κοσμο της Αθήνας, συνιστούσε μυσταγωγία, που διοργανώνονταν στα σπίτια τους «συνω-μοτικά» από βραδύς … Φίλες, εξαδέλφες, μάνα και κόρη, γειτόνισσες, θεία και ανεψιά, κου-νιάδα και συνυφάδα, αλλά αργότερα και συγκάτοικες στην ίδια πολυκατοικία, οργάνωναν από την προηγούμενη ημέρα εν είδει ιεροτελεστίας, την κάθοδό τους στην Ερμού!
Παράλληλα ωστόσο όπως ακροθιγώς θίξαμε, πέρα από τα ψώνια, τα καλλυντικά και τον καφέ τους, οι Αθηναίες, κατέφευγαν για να κάνουν μέσα από «τυχαίες» συναντήσεις και το φλερτ τους. Επίκουροι αυτών των γεγονότων, είναι και ορισμένες περιγραφές του προηγού-μενου αιώνα, που δείχνουν την Ερμού και σαν στέκι των ερωτευμένων της εποχής ! Διαβά-ζουμε έτσι σε παλιά κείμενα «η κόρη μπορεί ίσως ν΄ αγοράσει ολίγον ρούζ, αλλά μπορεί πιθανότερο και να συναντήσει καθ΄οδόν τον κομψόν ανθυπολοχαγόν, όστις της εψιθύρι-σε τόσα γλυκά λόγια, όταν εχόρευαν το βάλς εις τον παρελθόντα χορόν …». Κατά παλαιό-τερες επίσης εξιστορήσεις, οι γυναίκες της Αθήνας μετά τις αγορές τους, δεν επέστρεφαν το μεσημέρι στο σπίτι τους. Γευμάτιζαν με κάτι πρόχειρο στο πόδι και έμεναν στην Ερμού και το απόγευμα, για να κάνουν την βόλτα τους και να δούν τους νεωτερισμούς, για τους οποί-ους είχαν ενημερωθεί από τις εφημερίδες.Παράλληλα κουβέντιαζαν ατέρμονα για τους έρωτές τους, για συνοικέσια, αλλά και για τα «άπλυτα» ιδίως επώνυμων κυριών της Αθή-νας, που σκανδάλιζαν την αθηναϊκή κοινωνία, με τα ερωτικά καμώματά τους. Ακόμα καθώς σουρούπωνε έκαναν μια βόλτα και στην οδό Σταδίου, που τα παλιά τα χρόνια, αποτελούσε τoν κεντρικό δρόμο περιπάτου των Αθηναίων. Και τέλος αφού αγόραζαν ορισμένα μικραντι-κείμενα χαμηλής αξίας 40-50 δρχ, έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής για το σπίτι τους.
Στις μέρες μας βέβαια σε ότι αφορά το σκέλος της εμπορικότητας της Ερμού, τα πράγματα έχουν σοβαρά διαφοροποιηθεί, αφού οι μεγάλοι οίκοι μόδας, που δέσποζαν το διάστημα 1930-1980, έχουν κατά βάση ή κλείσει ή μεταφερθεί στο Κολωνάκι, για να παραμένουν μόνον μερικά παλιά χαρακτηριστικά εμπορικά καταστήματα της ταυτότητας της Αθήνας, στην μεγαλοπρεπή οδό, θυμίζοντας το ένδοξο παρελθόν της. Ένα από αυτά είναι και του κραταιού στο πεδίο της ραπτικής- ειδών μοδίστρου «Καλυβιώτη», που συνέδεσε το όνομά του, με την υψηλής ποιότητας μοδιστρική και την γυναικεία αθηναϊκή μόδα. Ενώ πρίν λίγα χρόνια έκλεισε στην αρχή της Ερμού, το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Πάλλη», που στην κυριολε-ξία είχε ταυτιστεί με τον δρόμο. Από την άλλη είναι και η νέα μόδα των εμπορικών κέντρων, που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στα εμπορικότερα σημεία της Αττικής και απορροφούν σημαντικό κομμάτι του εμπορικού κόσμου. Επίσης άλλαξε και η καταναλωτική κουλτούρα πλέον των πελατών, βεβαίως και των γυναικών, που με τις νέες μεθόδους αγοράς και πλη-ρωμής, ήτοι e-commerce (ηλεκτρονικό εμπόριο) και πιστωτικές κάρτες, προμηθεύονται και πληρώνουν τα αγαπημένα τους προϊόντα μόδας, περιορίζοντας σημαντικά τις καθόδους τους, στην βασίλισσα της Αθήνας, οδό Ερμού. Τέλος ένα ακόμα καινοφανές στοιχείο στην εμπορική ζωή της Αθήνας, αποτελεί πλήγμα για το κύρος της αγαπημένης μας Ερμού. Είναι το παρεμπόριο, από αλλοδαπούς κατά βάση, που υποβαθμίζει το εμπορικό πρεστίζ του δρόμου. Έτσι βλέπουμε Αφρικανούς ή Ασιάτες, να στρώνουν τα σεντόνια τους στην οδό και να πουλούνε παράνομα, ιμιτασιόν τσάντες από το Πακιστάν, εσάρπες από την Ινδία, ή ζώνες από την Κίνα, σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές και προσβάλλοντας την αισθητική και το κύρος του δρόμου. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές, εν περιλήψει στην αθηναϊκή διαχρο-νία, η ιστορία του εμπορικότερου δρόμου της Ελλάδας και του 9-ου παγκοσμίως, άρρηκτα συνδεδεμένου εν άλλοις, με το πανέμορφο γυναικείο φύλλο !!!
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr