Το ζείδωρο φως του Πατροκοσμά του Αιτωλού, Ιστορία της Βορείου Ηπείρου (Μέρος 6-ο)

Το ζείδωρο φως του Πατροκοσμά του Αιτωλού, Ιστορία της Βορείου Ηπείρου (Μέρος 6-ο)

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Αφότου το έρεβος της οθωμανικής δουλείας σκέπασε το ελληνικό γένος, οι Τούρκοι προ-σπάθησαν με ποικίλους τρόπους να αποχριστιανοποιήσουν τους ελληνικούς πληθυσμούς, να αλλοτριώσουν και να αποδομήσουν την εθνική μας ιδιοπροσωπεία και αναπόδραστα έτσι να εξισλαμίσουν τους υπόδουλους Έλληνες. Δεν αποτέλεσε εξαίρεση από τον οδυνηρό αυτό κανόνα και η μαρτυρική Βόρειος Ήπειρος, όπου προσπαθούσε με νύχια και με δόντια, να προτάξει αντιστάσεις και να μην απεμπολήσει εθνικά και πολιτισμικά την ελληνικότητά της. Φωτεινές εστίες αντίστασης αυτή των μαρτύρων για τον ελληνισμό περίοδο, υπήρξαν οι ιερείς, οι καλόγηροι και οι εμπνευσμένοι δάσκαλοι του γένους. Σ΄ αυτό το πεδίο της εθνικής αντίστασης στις απόπειρες εξισλαμοποίησης, σημαντική ήταν η προσπάθεια των επισκόπων Δρυινουπόλεως Ματθαίου, Αργυροκάστρου Σοφιανού και του Νεκταρίου Τέρπου, που πασχίζουν παρεμποδίζοντας τα δόλια σχέδια των Τούρκων, να κρατήσουν άσβεστο τον πόθο της ελευθερίας στο σκλαβωμένο γένος και να το νουθετήσουν συνάμα στα ιερά νάματα της ελληνικής παιδείας, για να μην απεμπολήσει την ελληνική και την ορθόδοξη ταυτότητά του.

Ωστόσο η προσωπικότητα, που έγινε συνώνυμο της αντίστασης και του φωτισμού του γένους στην Β. Ήπειρο, ήταν ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο αποκαλούμενος και «Άγιος των Σκλάβων». Ο πατροκοσμάς ο Αιτωλός είδε το φως της ζωής στο Μ. Δένδρο της Αιτωλοακαρνανίας. Από νεαρή ηλικία, εκδήλωσε ξεχωριστή έφεση για την ορθοδοξία και τον Χριστιανισμό. Νέος έτσι κατέφυγε στο Άγιο Όρος, όπου και έλαβε εκκλησιαστικά μαθήματα στην Αθωνιάδα Σχολή. Κατόπιν εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Φιλοθέου, στην οποία και παρέμεινε για δυο δεκαετίες. Πάραυτα ανήσυχο πνεύμα και ανυπόταχτος καθώς ήταν και συναισθανόμενος το δράμα του γένους που στέναζε από τον «βαρύν και απαραδειγμάτιστον ζυγόν» της οθωμανικής δουλείας, έλαβε την απόφαση να φύγει από το Όρος και να ξεκινήσει αφότου πρωτίστως έλαβε την ευχή του πατριάρχη, την μακρά και μαρτυρική πορεία του, για την αφύπνιση του γένους.

Γύρισε με ηθική ένταση, πάθος ελληνικό και απαρασάλευστη πίστη στην Ορθοδοξία, κάθε σπιθαμή της ελληνικής γης, όπου δονείτο ελληνική καρδιά και έσπειρε φλογισμένος στα ελληνόπουλα το σπόρο της ελευθερίας και της ελληνικής παιδείας. Από τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου, μέχρι και τις βορειοδυτικές άκρες της ηπειρωτικής επικράτειας, ο απαράμιλλος πατροκοσμάς φλόγιζε τις ελληνικές συνειδήσεις, με τις αξίες και τα ιδεώδη του έθνους. Απευθυνόμενος στον αδελφό του ιερομόναχο Χρύσανθο, για την εργώδη αυτή αλλά και ακανθώδη πορεία του θα γράψει «Έως τριάκοντα επαρχίας διήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, διακόσια για κοινά γράμματα». Ο πατροκοσμάς ο Αιτωλός μπόλιασε με το ιδεοφόρο πνευματικά και διάστικτο από την αγάπη του Χριστού ηθικό σήμα του, τις ελληνικές συνειδήσεις και διατήρησε άσβεστο στα μαύρα και σκοτεινά χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς, το πάθος για την ελληνική ελευθερία. Όμως ήταν θέμα χρόνου το εθνικά αναγεννητικό και ιεραποστολικό έργο του, να θορυβήσει τις τουρκικές αρχές, που ήθελαν πλέον τον θάνατό του παντί σθένει. Έτσι στις 24 Αυγούστου 1779, οι Τούρκοι κρέμασαν τον πατροκοσμά στο Κολικόντασι του Φίερι. Ήταν η τελευταία πράξη ηθικής προσφοράς του, στην μαρτυρική Βόρειοηπειρωτική γή, την οποία είχε τόσο λατρέψει και συνδέσει με την αφύπνιση και τον φωτισμό του γένους. Συνεχίζεται …

*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr