ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΣΟΦΟΥΛΗΣ
Ένας αρχαιολόγος στη Βουλή ...
Γράφει ο Πάνος Αβραμόπουλος
Ένας αρχαιολόγος στη Βουλή ...
Γράφει ο Πάνος Αβραμόπουλος
Επιδεικνύοντας ιδιαίτερα στοιχεία πολιτικής ευκαμψίας, αλλά και
διατηρώντας το ρεκόρ του μοναδικού αρχαιολόγου πρωθυπουργού, ο
Θεμιστοκλής Σοφούλης κατέλαβε τρεις φορές το ύπατο αξίωμα της
πρωθυπουργίας, αποτελώντας μιας από τις κεντρικές φυσιογνωμίες της
σύγχρονης πολιτικής μας σκηνής και δη του κεντρώου χώρου. Η πολιτική του
ευκαμψία τον εξώθησε ανενδοίαστα να υπογράψει το διαβόητο σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα για συνεργασία των φιλελευθέρων με το ΚΚΕ στη Βουλή,
αλλά και να αναλάβει πρόεδρος της Βουλής, την περίοδο της Βασιλευομένης
Δημοκρατίας επί Γεωργίου Β΄. Πέραν της συμμετοχής του στην δρώσα ενεργή
πολιτική μας ζωή, ο Σοφούλης αποτέλεσε και σπουδαία φυσιογνωμία του
ακαδημαϊκού χώρου ως υφηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Γεννήθηκε στο Βαθύ της Σάμου το 1860. Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές
φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και κατόπιν
κατέφυγε στην Γερμανία όπου κατετρίβη με την Αρχαιολογία. Της πολιτικής
του δραστηριοποίησης προηγήθηκε η αγωνιώδης προσπάθειά του για την
πολιτική ελευθερία της ιδιαίτερης πατρίδας του της Σάμου, που δεν ανήκε
ακόμα στην ελληνική επικράτεια. Με την υλοποίηση αυτού του οράματος
ξεκινά η ουσιαστική συμμετοχή του Θεμιστοκλή Σοφούλη στην πολιτική μας
ζωή, που συμπορεύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα με τον γίγαντα
Ελευθέριο Βενιζέλο. Τον Μάιο λοιπόν του 1915 εκλέγεται βουλευτής Σάμου
και γίνεται Υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Βενιζέλου. Τον Ιούνιο του
1917 λαμβάνει το αξίωμα του προέδρου της Βουλής το οποίο διατηρεί έως
το 1924. Οπότε και αναλαμβάνει για πρώτη φορά την πρωθυπουργία στην
οποία θα παραμείνει μέχρι τον Νοέμβριο του 1924. Στο μεταίχμιο όμως
αποχωρεί προσωρινά από τα πολιτικά μας δρώμενα ο Ελευθέριος Βενιζέλος
και ο Σοφούλης τον διαδέχεται στο κόμμα των Φιλελευθέρων. Με την σύσταση
της οικουμενικής κυβέρνησης Ζαίμη ο Σοφούλης ξαναγίνεται πρόεδρος της
Βουλής έως το 1928.
Ο
Βενιζέλος επανακάμπτει θριαμβευτικά στην πολιτική μας σκηνή κερδίζοντας
τις εθνικές εκλογές με μεγάλη πλειοψηφία και ο Θεμιστοκλής Σοφούλης
ξαναγίνεται πρόεδρος της Βουλής. Το 1932 εκλέγεται για δεύτερη φορά
Βουλευτής Σάμου, για να ακολουθήσει ένα καίριο σημείο στην πολιτική του
διαδρομή. Συγκεκριμένα μετά την ήττα του εθνάρχη στην εκλογική
αναμέτρηση του 1933 και την επάνοδο της Βασιλείας γίνεται πρόεδρος της
Γ΄ Αναθεωρητικής Βουλής τον Μάρτιο του 1936 και υπογράφει το διαβόητο
σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα που προέβλεπε αμοιβαία στήριξη στη Βουλή των
Φιλελευθέρων με το ΚΚΕ. Μεσολαβεί η τετραυγουστιανή δικτατορία στην
οποία ο Σοφούλης επιδεικνύει διακριτική πολιτική παρουσία, για να
φθάσουμε στις αποφράδες μέρες της ναζιστικής κατοχής, που βρίσκουν τον
Σάμιο πολιτικό να αναπτύσσει έντονη αντιστασιακή δράση σε συνεργασία με
τις συμμαχικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής. Μετά την απελευθέρωση τον
Νοέμβριο του 1945, ο Θεμιστοκλής Σοφούλης αναλαμβάνει για δεύτερη φορά
την πρωθυπουργία την οποία θα διατηρήσει μέχρι τον Απρίλιο του 1946.
Ακολουθούν τα πολιτικά σχήματα των Κ. Τσαλδάρη, Δ. Μαξίμου, και πάλι Κ.
Τσαλδάρη και τον Σεπτέμβριο του 1947 ο Σοφούλης γίνεται για τρίτη φορά
πρωθυπουργός της Ελλάδος. Κλείνοντας ουσιαστικά τον κύκλο της πολιτικής
του παρουσίας. Τον Ιούνιο του 1949 σε ηλικία 89 ετών, ο εμπνευστής της
ενώσεως της Σάμου με την μητέρα Ελλάδα και μετέπειτα επισταμένως πρώτος
πολίτης της, θα εκδημήσει στην Κηφισιά πλήρης δόξης και ημερών.
Συνεκτιμώντας και την ευπρόσωπη ακαδημαϊκή δραστηριότητα του Σάμιου
πολιτικού ανδρός, θα τον κατατάσσαμε στις αξιόλογες μορφές της σύγχρονης
ελληνικής ιστορίας. Το παρόν κείμενό μου είναι απόσπασμα απο το
κυκλοφορούν απο τις εκδόσεις "ΤΑΛΩΣ Φ." βιβλίο μου "ΟΙ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ" (Βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου κ.α.) με προλόγους των Άρη Σπηλιωτόπουλου, Ανδρέα Λοβέρδου, Στέλιου Παπαθεμελή και του καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Θανάση Διαμαντόπουλου.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr