Η μεγαλοφυία και ο τραγικός θάνατος του Αντόνιο Λαβουαζιέ !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Πόσοι από εμάς δεν γοητεύτηκαν στην πρώτη κιόλας Γυμνασίου, με τον μεγαλοφυή νόμο της «Αφθαρσίας της Ύλης». Η επαφή μας με το γοητευτικό μάθημα της Χημείας, που διάνοιγε στην ανθρώπινη δημιουργία τεράστιες δυνατότητες, επέπρωτο να γίνει με το λαμπρό επιστημονικό επίτευγμα ενός γάλλου χημικού. Ενός ερευνητή που καταχωρήθηκε με τις πρωτοπόρες επιστημονικές του εργασίες στο πάνθεον των μεγάλων της ανθρώπινης διανόησης και που πάραυτα η ιστορία του επεφύλασσε άδικο και άδοξο τέλος. Του Αντουάν Λοράν Λαβουαζιέ. Ποιες ήταν όμως οι ιστορικές υπαγορεύσεις για τον μεγάλο χημικό ; Ο Λαβουαζιέ ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογενείας και είχε μεγαλώ-σει με όλες τις ανέσεις και την υψηλή παιδεία των γάλλων ευγενών. Ο πατέρας του ήταν γενικός φοροεισπράκτορας. Τίτλος μισητός στην φτωχή Γαλλία, που στέναζε από τον δεσποτισμό και την εκμετάλλευση του Λουδοβίκου. Του απέδιδε μεγάλες προσόδους, αλλά και άφθονο μίσος από όσους στο πρόσωπο των φοροεισπρακτόρων έβλεπαν έναν τύραννο. Το ίδιο επάγγελμα θα ακολουθήσει και ο νεαρός Αντουάν, παράλληλα με την ενασχόλησή του με την Χημεία, που τον θέλγει με τα μυστικά της, αλλά και τις τεράστιες δυνατότητές της. Έτσι αφού προβεί σε εξαίρετες ανακαλύψεις σύντομα θα καταξιωθεί σε έναν από τους επώνυμους επιστήμονες της Γαλλίας. Είναι αυτός που πρώτος θα δώσει ερμηνεία για το φαινόμενο της Καύσης, εξηγώντας ότι η καύση προέρχεται από την ένωση του οξυγόνου με άλλα στοιχεία. Ερμήνευσε πρώτος την λειτουργία της ανθρώπινης αναπνοής στο ανθρώπινο σώμα, ενώ αντικείμενο της σπουδής του υπήρξε και η σύνθεση του νερού. Μελέτησε ακόμα το φαινόμενο της αλκοολικής ζυμώσεως. Και με όλη αυτή την πολύπλαγκτη επιστημονική του παρουσία, είχε κατορθώσει στην ζηλευτή ηλικία των εικοσιπέντε μόλις ετών, να γίνει μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Όμως η ιστορία όπως σχεδόν πάντα, έπαιζε για την έξοχη αυτή φυσιογνωμία της επιστήμης το δολερό παιχνίδι της και με έναν εντελώς παράδοξο τρόπο, εξύφαινε τον ιστό της θανάτωσης του Λαβουαζιέ. Λίγο πρίνε εκσπάσει η επανάσταση μια άλλη εξέχουσα αργότερα φυσιογνωμία της πολιτικής σκηνής της Γαλλίας, αλλά άσχετη βεβαίως με τη Χημεία, είχε κάνει μια μελέτη γύρω από την φωτιά. Συγγράφοντας και ένα εγχειρίδιο υπο τον εκκωφαντι-κό τίτλο «Φυσικές έρευνες επι του πυρός». Επρόκειτο για τον Μαρά εκδότη της εφημερίδας «Ο φίλος του λαού» και μέλος της ιστορικής τριανδρίας της Γαλλικής επανάστασης, με τους Δαντόν και Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο. Ο Λαβουαζιέ ως ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος για τα αφορούντα τη Χημεία θέματα, είχε εκφράσει τότε δημοσίως απαξιωτικές κρίσεις για την μελέτη του Μαρά. Αποκαλώντας την ανοησίες.
Όμως σε λίγο θα εκδηλώνονταν η επανάσταση και ο Μαρά θα εύρισκε πρόσφορο έδαφος για να εκδικηθεί τον μεγάλο χημικό. Θα αποκτούσε απίστευτη δύναμη υπογράφοντας με τον Ροβεσπιέρο, χιλιάδες εκτελέσεις αντικαθεστωτικών στις λαιμητόμους που κοσμούσαν κάθε πλατεία της Γαλλίας. Η ετυμηγορία τους σαφής. Οι εχθροί του λαού και συνεργάτες του προηγούμενου αυταρχικού καθεστώτος εκμετάλλευ-σης, έπρεπε να θανατώνονται με συνοπτικές διαδικασίες. Για την περίπτωση δε του Λαβουαζιέ η εκδίκηση του Μαρά θα γίνονταν εύκολο παιχνίδι, αφού αυτός και ο πατέρας τους είχαν το απεχθές επάγγελμα του φοροεισπράκτορα. Πόσο άδικη η ιστορία εδώ, για τον μεγάλο επιστήμονα, που είχε με τις εμπνευσμένες του ανακαλύψεις θέσει το υπόβαθρο της Χημείας; Ενδεικτικό είναι το δηλητήριο που έβγαζε ο Μαρά μέσω της εφημερίδας του για τον Λαβουαζιέ. «Καταγγέλλω τον αγύρτη Λαβουαζιέ, μαθητευόμενο χημικό, γενικό φοροεισπράκτορα, τον υποτιθέμενο πατέρα όλων των ανακαλύψεων». Η ώρα του τέλους είχε σημάνει. Οι δυνάμεις της επανάστασης έκλεισαν το χημικό εργαστήριο του Λαβουαζιέ και τον οδήγησαν σε ένα δικαστήριο παρωδία, του οποίου η απόφαση ήταν προαποφασισμένη. Ο δυστυχής επιστήμονας απαρίθμησε στο δικαστήριο όλα τα επιτεύγματά του, για να εισπράξει την παγερή απάντηση απο τον αγράμματο πρόεδρό του «Η δημοκρατία δε χρειάζεται επιστήμονες. Θάνατος». Οδηγήθηκε στη λαιμητόμο μαζί με είκοσι εφτά άλλους αντιφρονούντες και σε λίγο το άψυχο κεφάλι του έπεφτε στο καλάθι. Άδικη αμοιβή αλήθεια για το μεγάλο τέκνο της Γαλλίας και της παγκόσμιας συνάμα επιστημονικής κοινότητας. Δεκαοχτώ μήνες αργότερα όταν τη διακυβέρνηση της Γαλλίας θα αναλάβει το μετριοπαθέστερο Διευθυ-ντήριο και θα έχει επέλθει εν τω μεταξύ ο αποκεφαλισμός των Μαρά και Ροβεσπιέρου, το κράτος θα επιτρέψει στη χήρα του Λαβουαζιέ να πάρει τις μελέτες και τα χημικά του όργανα. Την άδεια παραλαβής τους θα συνόδευε και ένα λιτό σημείωμα, μάλλον κυνικό παρά με διάθεση αποκατάστασης της τραγικής εκτέλεσης. Έγραφε:«Στη χήρα του Λαβουαζιέ, που καταδικάστηκε αδίκως». Έτσι το ήθελε η ιστορία με τους αχανείς δαιδάλους της. Εξαιτίας μιας επιπόλαιης αντιδικίας, είχε θανατωθεί ίσως ο μεγαλύτερος χημικός όλων των εποχών …
Share this
