Ο κορυφαίος μας θεατράνθρωπος Νίκος Δενδραμής !

Ο κορυφαίος μας θεατράνθρωπος

Νίκος Δενδραμής !

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Με μια πλατιά και στέρεα θεατρική παιδεία, δίψα για την θεατρική τέχνη που αποτέλεσε για αυτόν στην κυριολεξία αιτία ζωής, αλλά και την προικοδοσία μιας σπουδαίας φυσικής ομορφιάς, διήνυσε μια μακρά και επιτυχημένη πορεία στα θεατρικά μας δρώμενα, ο Νίκος Δενδραμής και αναγορεύτηκε από την κριτική, ως ένας από τους σπουδαιότερους θεατραν-θρώπους μας, αλλά και κορυφαίος ζεν πρεμιέ της θεατρικής μας σκηνής των δεκαετιών ΄20 και ’30. Ο χαρισματικός Νίκος Δενδραμής πρωταγωνίστησε σε κορυφαίες παραστάσεις του κλασικού δραματολογίου, συνεργάστηκε με τα ιερά τέρατα του ελληνικού θεάτρου όπως τους : Βάσω Μανωλίδου με την οποία για πολλά χρόνια αποτέλεσαν ακαταγώνιστο θεατρικό δίδυμο, Ελένη Παπαδάκη, Κυβέλη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Αλέξη Μινωτή, Αιμίλιο Βεάκη, Νίκο Παρασκευά, Γιώργο Παππά κ.α. και μας κληροδότησε δραματικές ερμηνείες, που συγκατα-λέγονται στις μεγάλες στιγμές της δραματικής μας δημιουργίας. Αναφέρουμε χαρακτηριστι-κά τις παραστάσεις

1932/1933 «Ο έμπορος της Βενετίας», σε μια έξοχη ερμηνεία στον ρόλο του Μπασάνιο, 1932/1933 «Ο ποπολάρος», υποδυόμενος με ηθική ενάργεια τον Ζέππο Πεμπονάρη, 1933/1934 «Ο αρχοντοχωριάτης» στον ρόλο του Κλεόντη, 1935/1936 «Αυτοκράτωρ Μιχαήλ» στον ρόλο του σπαθάριου Ανδρόνικου κ.α. Ένας μακρύς κύκλος υποδειγματικών δραματικών ερμηνειών, που ανέδειξαν το μοναδικό λυρικό του τάλαντο, την άρτια σκηνική του παρουσία και την αδιαμφισβήτητη μεγάλη θεατρική του στόφα !

Στο φάσμα της μεγάλης μας οθόνης ο μεγάλος ζεν πρεμιέ, δεν είχε μεγάλη συμμετοχή δοθέντος ότι αφενός στον μεσοπόλεμο ο κινηματογράφος δεν είχε αναπτυχθεί ευρέως, αφετέρου μετά την απελευθέρωση από την γερμανική κατοχή, με μια σκληρή προσω-πική του απόφαση, απείχε καίτοι νεότατος από τα καλλιτεχνικά μας δρώμενα. Ωστόσο χρωμάτισε με το δραματικό του κύτταρο δυο ιστορικές μας ταινίες. Αφενός την ταινία «Έρως και κύματα» (1928) στο ρόλο του Πέτρου Δούκα, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Γαζιάδη και σενάριο του ποιητή Λάμπρου Αστέρη. Αφετέρου στην ταινία «Η γροθιά του σακάτη» (1930).

Ο Νίκος Δενδραμής είδε το φως της ζωής στις 6 Δεκεμβρίου 1901 στην πανέμορφη Πλάκα σε ένα αστικό και προηγμένο πολιτισμικά περιβάλλον. Αποπερατώνοντας τις γυμνασιακές του σπουδές, με την επίνευση του αδελφού του πήγε να σπουδάσει οικονομικά στη Γενεύη. Πάραυτα εγκατέλειψε τις οικονομικές του σπουδές, για να ακολουθήσει την βαθύτερη εσωτερική του παρόρμηση, την αγάπη του για το θέατρο. Ήδη εξάλλου σε ηλικία 17 ετών είχε πραγματοποιήσει τη παρθενική του εμφάνιση πλάι στην μεγάλη μας ντίβα Κυβέλη, με τοι ψευδώνυμο Νίκος Δεσύλας. Επίσημα θα κάνει πρόβα τζενεράλε στο

παλκοσένικο το 1922 με το όνομά του, με το θεατρικό σχήμα της επίσης κορυφαίας Μαρίκας Κοτοπούλη. Μια εύκρατη θεατρικά συνεργασία που θα διαρκέσει 7 χρόνια. Και στα 1929 ο Νίκος Δενδραμής πραγματοποιεί έναν μεγάλο του στόχο, ιδρύοντας δικό του θίασο (Θίασος Ελλήνων Καλλιτε-χνών), με τους Νίκο Παρασκευά και Περικλή Γαβριηλίδη. Έπεται μια δημιουργική συνεργασία μιας δεκαετίας 1932-1942 με το Εθνικό Θέατρο, που συνιστά την πιο δημιουργική καλλιτεχνι-κή περίοδο της ζωής του. Πρωταγωνιστώντας σε αριστουργήματα του κλασικού δραματολογίου, μέσα από τα οποία φανέρωσε τις αξεπέραστες και αστείρευτες δραματικές του αρετές. Στα 1943 ο μεγάλος μας θεατράνθρωπος δημιουργεί έναν ακόμα θίασο με την Βάσω Μανωλίδου, που αποτέλεσε την κεντρική του θεατρική παρτενέρ, όπως σε αρκετές παραστά-σεις και η ταλαντούχος και τραγική συνάμα Ελένη Παπαδάκη – δολοφονήθηκε απάνθρωπα και άδικα, μέσα στη δίνη της ολέθριας κατοχικής περιόδου – και τον κραταιό Γιώργο Παππά, για να ενισχυθεί μεθύστερα και με την παρουσία των Αιμίλιου Βεάκη, Νίκου Παρασκευά και της Άννας Λώρη. Έχοντας ευρεία δράση στους κόλπους του ελληνικού θεάτρου, ο Νίκος Δενδραμής το 1945 περιβεβλημένος με την βαθιά εκτίμηση και αγάπη των συναδέλφων του, εξελέγη πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών.

Όμως το ηθικά αλγεινό περιβάλλον της κατοχής και τα τραγικά εμφυλιοπολεμικά γεγονότα που επακολούθησαν, όπως τα Δεκεμβριανά και η ειδεχθής δολοφονία της σπουδαίας και τραγικής συμπρωταγωνίστριας του Δενδραμή Ελένης Παπαδάκη, επέδραμαν καταλυτικά στην ψυχολογία του και τον εξώθησαν σε μια σκληρή προσωπικά απόφαση μόλις σε ηλικία 44 ετών, να εγκαταλείψει τη θεατρική του σταδιοδρομία και να ιδιωτεύσει. Στην απόφαση αυτή επίσης συνέτεινε το γεγονός της απόπειρας ανατίναξης του σπιτιού του, από έναν συνάδελφό του. Ο Νίκος Δενδραμής ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Μπίλλυ Κωνσταντο-πούλου. Στις 22 Μαΐου 1999 ο μεγάλος ηθοποιός πλήρης δόξης και ημερών, απεβίωσε σε ατμόσφαιρα καθολικής θλίψης. Υπήρξε ένας κορυφαίος της θεατρικής μας τέχνης στον 20-ο αιώνα, ο απαράμιλλος Νίκος Δενδραμής !

Θεατρικές Παραστάσεις

1932/1933 Ο έμπορος της Βενετίας

1932/1933 Ο ποπολάρος

1933/1934 Ο αρχοντοχωριάτης

Περίοδος 1933/1934 Λόρδος Βύρων

1934/1935 Ο Βασιλικός

1935/1936 Αυτοκράτωρ Μιχαήλ

1944/1945 Ο έμπορος της Βενετίας

1944/1945 Ο επιθεωρητής Ιβάν Αλεξάντροβιτς

Φιλμογραφία

Έρως και κύματα (1928)

Η γροθιά του σακάτη (1930)