Ο πρωτουργός του ελληνικού θεάτρου
Μήτσος Μυράτ !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Φέροντας τα σπέρματα μιας πολυμερούς αστικής παιδείας την οποία κόμιζε από την πολυδύναμη πολιτισμικά γενέτειρα του Σμύρνη, ξεχωριστή αγάπη για το θέατρο που αποτέλεσε για αυτόν αιτία ζωής, αλλά και μία σπάνια δραματική αρματωσιά την οποία είχε αποκτήσει πραγματοποιώντας σπουδές Δραματικής Τέχνης στο Παρίσι, ο Μήτσος Μυράτ διήνυσε μία πλατιά και επιτυχημένη πορεία στα ελληνικά θεατρικά δρώμενα και αναγορεύτηκε από την αδέκαστη ιστορική μοίρα, σαν ένας από τους σκαπανείς και αναγεννητές του ελληνικού θεάτρου. Με την άρτια σκηνική του παρουσία, στην οποία υποκλίνονταν και ο άκρως απαιτητικός δημιουργός της «Νέας Σκηνής» και διακεκριμένος συγγραφέας δημιουργός εν άλλοις και της «Κερένιας κούκλας» Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, την ηθική ένταση της υποκριτικής του παρουσίας, αλλά και το μπρίο και το ταμπεραμέντο το οποίο ήταν σύμφυτο με τη μικρασιατική καταγωγή του, ο Μήτσος Μυράτ έδωσε σπάνιες ερμηνείες στο ελληνικό θέατρο και σφράγισε αδιαφιλονίκητα την πορεία και εξέλιξη του.
Ο Μήτσος Μυράτ είδε το φως της ζωής στις 26 Δεκεμβρίου 1878 στη Σμύρνη της Ιωνίας. Μετά τις εγκύκλιες γυμνασιακές του σπουδές και με ξεχωριστή έφεση για το θέατρο, έχοντας στην φαρέτρα του μία συστατική επιστολή του Κλέωνα Ραγκαβή, κατευθύνθηκε στο Παρίσι για να σπουδάσει Δραματική Τέχνη. Αφότου ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄ κοινοποίησε την απόφασή του για ίδρυση στην Αθήνα «Βασιλικής Θεατρική Σχολής», ο Μήτσος Μυράτ, μετεκλήθη και με την παραίνεση του μαικήνα του Κλέωνα Ραγκαβή στην Ελλάδα, για να στελεχώσει την αρτιγέννητη θεατρική σχολή. Πάραυτα οι προκαταλήψεις και οι ηθικές ενστάσεις της υστερούσας τότε ελληνικής κοινωνίας, για το υποτιθέμενο ελευθεριάζον ήθος των
ηθοποιών, οδήγησαν πολύ σύντομα, μόλις σε μήνες στο κλείσιμο της σχολής. Και ενώ ο Μήτσος Μυράτ απογοητευμένος ήταν έτοιμος να επιστρέψει στη Σμύρνη, ο κορυφαίος μας συγγραφέας Κωνσταντίνος Χρηστομάνος - δημιουργός όπως προαναφέραμε και της αξεπέραστης «Κερένιας κούκλας», που είχε πλατιά αισθητική παιδεία και έτρεφε ξεχωριστή αγάπη για τη θεατρική τέχνη, αποφάσισε να ιδρύσει τη «Νέα Σκηνή», πολιτιστικό φορέα που έφερνε νέα ήθη στην Αθηναϊκή κοινωνία και επέπρωτο να διαγράψει μία πολύ υψηλού κύρους πολιτισμική πορεία. Ο Μήτσος Μυράτ λοιπόν εντάχθηκε δυναμικά στη «Νέα Σκηνή» του Χρηστομάνου και συνέδραμε καθοριστικά στην περαιτέρω πορεία και εξέλιξη της, συμμετέχοντας πρωταγωνιστικά στις μεγάλες δραματικές της παραστάσεις, έως και της διαλύσεως της. Επόμενου θεατρικό βήμα για το Μήτσο Μυράτ, η συνεργασία του για τρεις περίπου δεκαετίες με την κορυφαία πρωταγωνίστρια της Νεοελληνικής Σκηνής και κραταιά κυρία του ελληνικού θεάτρου Μαρίκα Κοτοπούλη. Εξάλλου μέσα από αυτήν την πολύχρονη και πολυδύναμη καλλιτεχνική και κοινωνική σχέση που θα αναπτύξει με την Κοτοπούλη, θα γνωρίσει και την αδερφή της Χρυσούλα, την οποία και θα παντρευτεί. Μέσα από τις επάλξεις της «Νεοελληνικής Σκηνής» της Μαρίκας Κοτοπούλη, ο Μήτσος Μυράτ υποδύθηκε κορυφαίους ρόλους του σύγχρονου διεθνούς δραματολογίου και μέσα από αυτούς εξακτίνωσε το καλλιτεχνικό του κύρος στην ελληνική κοινωνία, που τον αναβίβασε στο βάθρο των μεγάλων μας θεατρανθρώπων του 20-ου αιώνα.
Στην προσωπική του ζωή ο Μήτσος Μυράτ πρωτίστως παντρεύτηκε την άλλη μεγάλη κυρία του ελληνικού θεάτρου Κυβέλη Ανδριανού, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Αλέξα-νδρο Μυράτ το 1905 Αρχιτέκτονα και μία κόρη τη Μιράντα το 1906, τη μετέπειτα γνωστή μας μεγάλη ηθοποιό. Τρία μόλις όμως χρόνια από τον πρώτο του γάμο με την Κυβέλη, ο Μήτσος Μυράτ χώρισε και παντρεύτηκε όπως προαναφέραμε τη Χρυσούλα Κοτοπούλη αδερφή της Μαρίκας. Μαζί της απέκτησε άλλα δυο παιδιά, το γνωστό μας μεγάλο θέατρά-νθρωπο και διανοούμενο Δημήτρη Μυράτ και τη σπουδαία ηθοποιό Ρίτα Μυράτ. Το διάστημα 1936 έως και την έκσπαση του μεγάλου πολέμου, ο Μήτσος Μυράτ συνεργάστηκε με τον «Βασιλικό Θέατρο Αθηνών» - μετέπειτα «Εθνικό Θέατρο», μεταφράζοντας συνάμα από το πρωτότυπο, κορυφαία έργα του διεθνούς δραματολογίου και τροφοδοτώντας έτσι με σπουδαίες παραστάσεις το Εθνικό Θέατρο.
Παράλληλα με την πολυεπίπεδη καλλιτεχνική και κοινωνική του παρουσία, ο μεγάλος μας ηθοποιός αφήκε και αξιόλογο συγγραφικό έργο. Συνέγραψε τα μυθιστορήματα «Το φως της σκηνής» και «Η
τραγική ζωή ενός κωμικού», τα οποία είδαν το φως της δημοσιότητας τις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, στις εφημερίδες «Ελεύθερος άνθρωπος», καθώς και «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, κάτω από τον τίτλο «Εσύ και όχι άλλη». Παράλληλα συνέγραψε και δύο οπερέτες «Ο πρωταθλητής» και «Η χαρτορίχτρα», που ανέβηκαν από το θίασο του Μακέδου. Ακόμα ο Μήτσος Μυράτ παρέθεσε αυτοβιογραφικά του στοιχεία, στα βιβλία του «Η ζωή μου» στις εκδόσεις «Πυρσός» (1928), πού επανεξεδόθη το 2016 από τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης» και «Ο Μυράτ και εγώ», που εξεδόθη το 1950.
Πλατιά δραματική παιδεία, αξεπέραστη η υποκριτική δεινότητα, αλλά και μοναδική σκηνική αρτιότητα, ήταν τα στοιχεία με τα οποία πορεύτηκε στην πολύκλαδη και επιτυχημένη δραματική του πορεία, ο μεγάλος μας ηθοποιός Μήτσος Μυράτ. Αδιαμφισβήτητα είναι ένας από τους κορυφαίους ανακαινιστές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου και δικαίως κατέχει περίοπτη θέση στο πάνθεον, της σύγχρονης καλλιτεχνικής μας δημιουργίας.
Το παρόν κείμενό μας δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Παρασκήνιο".
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων