Ο σπουδαίος δραματουργικός μας ηθοποιός Τζαβαλάς Καρούσος !

Ο σπουδαίος δραματουργικός μας ηθοποιός

Τζαβαλάς Καρούσος !

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ξεχωριστό ταλέντο ο Τζαβαλάς Καρούσος, με σπουδαίες δραματικές αρετές, αισθαντική φωνή, εσωτερική αρμονία, αλλά και πηγαίο συναίσθημα, αποτύπωσε αδρά το στίγμα του στο εθνικό δραματολόγιο και τον κινηματογράφο. Έχουν μείνει ανεξάλειπτες στην μνήμη μας, οι ερμηνείες του τόσο στη μεγάλη οθόνη όσο και στο Εθνικό Θέατρο, όπου στην κυριολεξία έδινε μία μοναδική δημιουργική πνοή στους ρόλους του και αναγορεύονταν σε κυρίαρχο της σκηνής, έστω κι αν ήταν δευτεραγωνιστής. Από τις χαρακτηριστικότερες ερμηνείες του αυτή του Αλή Πασά, στην ωραία ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου «Η λίμνη των στεναγμών, όπου και θυσιάζει για το γινάτι του την πανέμορφη κυρά Φροσύνη ( την υποδύεται η έξοχη Ειρήνη Παππά). Αλλά και στο ελληνικό και στο διεθνές δραματολόγιο, ο Τζαβαλάς Καρούσος μας κληροδότησε σπουδαίες ερμηνείες, οι οποίες έχουν αφήσει εποχή στα ελληνικά θεατρικά δρώμενα. Μνημονεύουμε τις ερμηνείες του ως Μακντόφ» στον «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ, ως Κάσιος στον «Οθέλλο» επίσης του Σαίξπηρ, ως Τειρεσίας στον «Οιδίποδα τύραννο» του Σοφοκλή, αλλά και ως καπετάν Λεμπέσης στα «Αρραβωνιά-σματα» του Μπόγρη. Ο Τζαβαλάς Καρούσος είδε το φως της ζωής στην πανέμορφη Λευκά-δα το 1904. Με την αποπεράτωση των γυμνασιακών του σπουδών γράφτηκε στη δραματική σχολή του Ελληνικό Ωδείου. Αποφοιτώντας ξεκίνησε τη μακρά και επιτυχημένη πορεία του στο θεατρικό σανίδι, αλλά και στον ελληνικό κινηματογράφο.

Πρόβα τζενεράλε στο παλκοσένικο κάνει το 1924 με το θίασο τον Βεάκη – Νέζερ- Λούη, στην μνημειώδη παράσταση «Το άσπρο και το μαύρο» του Σπύρου Μελά. Στα 1932 εγκαινιάζει τη συνεργασία του με το Εθνικό Θέατρο όπου και θα έχει μία μακρά παρουσία μέχρι το 1946, σε μία σπουδαία ποικιλία δραματικών ρολών. Υποδύθηκε τον Σκούλε στους «Μνηστήρες του θρόνου» του Ερρίκου Ίψεν, τον Σάυλοκ, στον «Έμπορο της Βενετί-ας» του Σαίξπηρ, τον Ραγκόζιν στον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι, τον Ιάσονα στη «Μήδεια» του Ευριπίδη και πολλούς άλλους ακόμα ρόλους, υψηλού δραματικού ήθους. Για τούτο και μέσα από αυτή τη μακρά και επιτυχημένη παρουσία του στα θεατρικά μας δρώμενα, ο Τζαβαλάς Καρούσος εξακτίνωσε το καλλιτεχνικό του κύρος και αγαπήθηκε πλατιά από το κοινό.

Διαμπνεόμενος από αριστερές ιδέες, εντάχθηκε στο ΕΑΜ Καλλιτεχνών στην κατοχή και κατά την τραγική για την Ελλάδα περίοδο του εμφυλίου πολέμου, εξορίστηκε στη Μακρό-νησο και στην Ικαρία έως το 1951. Επιστρέφοντας από αυτή την προσωπική τραγωδία, που σμίλεψε την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία του, ίδρυσε το θίασο «Νέα Σκηνή» και ανέβασε τις παραστάσεις «Ευγενία Γκράντε» του Μπαλζάκ, «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» του Άρθουρ μίλλερ, αλλά και «Του φτωχού το αρνί» του Στέφανου Τσβάιχ. Πάραυτα οι οικονομικές δυσχέρειες που υφίστατο, τον εξανάγκασαν να διαλύσει το θίασό του και έτσι προέβη σε νέες θεατρικές συνεργασίες, για να βιοπορίσει και να προχωρήσει την καλλιτεχνική του σταδιοδρομία. Σε αυτή την κατεύθυνση συνεργάστηκε με τους θιάσους, «Ελληνικό λαϊκό θέατρο» του Κατράκη, Κοτοπούλη , Κατερίνας Ανδρεάδη, Μυράτ Βουγιουκλάκη και βεργή.

Στη μεγάλη μας οθόνη ο Τζαβαλάς Καρούσος έκανε την πρωτόλεια εμφάνισή του το 1933, στην κωμωδία του Πέλου Κατσέλη, «Η δεσποινίς δικηγόρος». Συμμετείχε σε 30 συνολικά ταινίες μας, κυρίως δράματα, πού τα χρωμάτισε ηθικά με το ξεχωριστό λυρικό του κύττα-ρο. Κορυφαία στιγμή της κινηματογραφικής- υποκριτικής παρουσίας του, θεωρείται η συμμετοχή του στην ταινία του Νίκου Παπατάκη «Οι βοσκοί». Με την έκσπαση της απρι-λιανής δικτατορίας, ο Τζαβάρας Καρούσος για το μαχητικό δημοκρατικό του ήθος, βρέθηκε πάλι στο μάτι του κυκλώνα. Εξορίστηκε απο τη χούντα για ένα τρίμηνο στη Γυάρο, αλλά απελευθερώθηκε για σοβαρούς λόγους υγείας. Κατέφυγε στο Παρίσι προσπαθώντας να ανασυγκροτηθεί από την περιπέτεια της υγείας του, αλλά υπέκυψε στο θάνατο στις 3 Ιανουαρίου του 1969. Κατά τον μεγάλο μας θεατρικό κριτικό Κώστα Γεωργουσόπουλο, ο Τζαβαλάς Καρούσος, υπήρξε μία μεγάλη και ενάρετη θεατρική φυσιογνωμία. Το ύφος και η υποκριτική τεχνοτροπία του έρχονταν από τα παλιά, θυμίζοντας τους μεγάλους του ελληνικού δραματολογίου, Μινωτή, Βεάκη Μυράτ και άλλους. Στα νατουραλιστικά δε έργα, είχε μία ιδιότυπη έκφραση, που παρέπεμπε σε λαϊκό μπαρόκ. Ο Τζαβαλάς Καρούσος στην προσωπική του ζωή είχε παντρευτεί δύο φορές. Το 1926 την Ελένη Βανικιώτη, με την οποία απέκτησε μία κόρη τη Δέσπω καρούσου, εξαιρετική συγγραφέα και μεταφράστρια και το 1946 με την Ελευθερία Αναστασιάδη. Αδιαμφισβήτητα ο Τζαβαλάς Καρούσος, με το ξεχωριστό υποκριτικό του τάλαντο και τις υψηλές δραματικές αρετές του, σημάδεψε ανεξίτηλα τα θεατρικά μας δρώμενα και την μεγάλη μας οθόνη. Για αυτό και θα τον θυμόμαστε πάντα με σεβασμό και αγάπη !

Εθνικό Θέατρο