Το Μέγαρο Παχύ, τα «πράσινα άλογα» στην Πλατεία Συντάγματος
και μια εθνική τραγωδία !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Προβάλλει επιβλητικό σήμερα στην Πλατεία Συντάγματος το γωνιακό κτίριο Μητροπόλεως και φιλελλήνων – στο οποίο φιλοξενούνται υπηρεσίες της Βουλής των Ελλήνων – κομίζοντας στον ιστορικό χώρο του χίλιες – μύριες αναμνήσεις και έχοντας σημαδέψει ανεξάλειπτα την κοινωνική μας ιστορία. Στον χώρο του σημερινού πολυώροφου κτιρίου, προϋφίστατο πρίν λίγες δεκαετίες το περίφημο Μέγαρο - αρχοντικό Παχύ. Το Μέγαρο Γεωργίου Παχύ, ενός αστού μεγαλεπιχειρηματία, η οικογένεια του οποίου διασταύρωσε τα βήματά της, με την κοινωνική μας ιστορία, αφήνοντας ενίοτε και μια στυφή γεύση πίκρας ! Αλλά ποιος ήταν ο περιβόητος Γεώργιος Παχύς, που το όνομά του έγινε πολυθρύλητο στον 20-ο αιώνα στην Αθήνα; Ήταν γιός του βαθύπλουτου και χρυσοκάνθαρου Χριστόδουλου Παχύ, που με την ευφυΐα και το δαιμόνιο επιχειρηματικό του πνεύμα, είχε χτίσει μια πελώρια περιουσία, αλλά είχε συνάμα βυθίσει στον πόνο και την συντριβή, την αθηναϊκή κοινωνία στα 1869-1875 ! Ο Γεώργιος Παχύς, που είχε γεννηθεί στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας, ήρε την καταγωγή του από την Ήπειρο και μάλιστα από την Άρτα, είχε παντρευτεί την Αιμιλία Γεωργίου Σκουζέ και είχαν αποκτήσει δυο παιδιά, τον Θεόδωρο που έφυγε από τη ζωή νέος και την Λάουρα, που όμως παρήφρασαν το όνομά της σε Λαυρία - δοθέντος ότι ο παππούς της, Χριστόδουλος Παχύς, είχε ιδρύσει με τον Σερπιέρη τα μεταλλεία Λαυρίου, τα οποία εξελίχθηκαν τηρουμένων των αναλογιών, στο μεγαλύτερο σκάνδαλο από καταβολής ελληνικού κράτους – αλλά και μια ακόμη κόρη την Ελένη, η οποία είχε παντρευτεί κάποιο μέλος της οικογένειας Αβέρωφ. Ο Γεώργιος και η Αιμιλία Παχύ, διέμειναν αρκετά χρόνια στο αρχοντικό τους στην Πλατεία Συντάγματος, κατά το διάστημα του μεσοπολέμου, αλλά προϊόντος του χρόνου, διέθεσαν το ακίνητό τους για άλλες χρήσεις. Και ας έλθουμε τώρα τον διαβόητο παππού της ιστορίας μας Χριστόδουλο Παχύ, που τίναξε στην κυριολεξία την πάγκα στον αέρα και έκανε πολλούς Έλληνες, να μείνουν δίχως σώβρακο !
Ο Χριστόδουλος Παχύς λοιπόν, στα χρόνια του αγώνα κατά της οθωμανικής δουλείας είχε καταφύγει στη Σαρδηνία και όταν η Ελλάδα είδε το φως της ανεξαρτησίας και έχοντας συνάμα εδραιώσει στην Ιταλία την κοινωνική παρουσία του, αναγορεύτηκε σε επίτιμο πρόξενο της Ελλάδος στο Κάλιαρι. Ένας τυχαίο περιστατικό όμως που είχε να κάνει με το δαιμονικό μυαλό του, τον κατέστησε τον πιο βαθύπλουτο άνθρωπο της εποχής του, χτίζοντας εν συνεχεία μια ολόκληρη οικονομική αυτοκρατορία. Μια μέρα λοιπόν και καθώς είχε αφιχθεί ένα πλοίο στη Σαρδηνία από την Ελλάδα, ο Παχύς περιέργως εξέτασε το έρμα του πλοίου – είναι τα υλικά που αποθέτουν στον πάτο του πλοίου, έως ότου βρεί την ευστάθειά του – το οποίο προέρχονταν από σκουριές από τα αρχεία μεταλλεία του Λαυρίου. Το ένστικτό του, του έλεγε ότι μέσα στην σκουριά ενυπήρχε ένας μεγάλος θησαυρός και δεν διαψεύστηκε ! Πονηρά σκεπτόμενος ο Παχύς έδωσε εντολή, να εξετάσουν την σκουριά από τα αρχαία μεταλλεία Λαυρίου και η χημική ανάλυση, ήταν χάρμα ! Στην σκουριά του έρματος του πλοίου, περιέχονταν πολύ μεγάλες ποσότητες αναλογικά, αργύρου … Και τα πράγματα όπως θα φαντάζετε ο αναγνώστης πήραν το δρόμο μόνο τους. Τι πιο απλό από το να δρομολογήσει έναν φορέα για την εκμετάλλευση των αρχαίων μεταλλείων, που είχαν αφεθεί εκείνη την εποχή στη μοίρα τους, ως άχρηστα ! Αναχώρησε έτσι από την Σαρδηνία για την Ελλάδα, προς αναζήτηση επενδυτή. Τον βρήκε στο πρόσωπο του ιταλού, βιομήχανου μεταλλευμάτων, χρυσοκανθάρου, αλλά και πολιτικού Ιωάννη - Βαπιστή Σερπιέρη – Τζιανμπατίστα (Ιωάννης – Βαπτιστής, ιταλιστί), που ήδη είχε στήσει αρκετές επιχειρήσεις εξόρυξης και εκμετάλλευσης μεταλλευμάτων. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο πατέρας του Ιωάννη Σεριπέρη, υπήρξε φλογερός ιταλός πατριώτης του 18-ου αιώνα, επαναστάτης και επίλεκτος συνεργάτης, του ηγέτη της ιταλικής επανάστασης των καρμπονάρων, Ιωσήφ Γκαριμπάλντι ! Σε χρόνο dt, έτσι Παχύς και Σερπιέρης ίδρυσαν την εταιρεία Roux - Serpieri - Fressynet C.E., το 1864, με συνέταιρο το γαλλικό τραπεζικό οίκο I.Roux - Fressynet με έδρα τη Μασσαλία, για την εκμετάλλευση των αποθεμάτων της σκουριάς και των εκβολάδων, στα αρχαία μεταλλεία Λαυρίου και σε ακόμα πιο σύντομο χρόνο απογειώθηκαν οικονομικά. Ένα βήμα πιο πέρα έκαναν αύξηση μετοχικού κεφαλαίου – τι σύμπτωση; οι ίδιες πάντα ιστορίες, όπως και με το ελληνικό χρηματιστήριο πρίν λίγα χρόνια, μάλλον πρέπει, Παχύς και Σερπιέρης, να υπήρξαν οι πρώτοι διδάξαντες του έργου – και καλλιέργησαν απίστευτες προσδοκίες και κέρδη στην ελληνική κοινωνία, που με απερισκεψία, έσπευσε να ξεπουλήσει ότι είχε και δεν είχε, για να αγοράσει τις «χρυσοφόρες» μετοχές του Λαυρίου!
Οι τοπικοί φορείς όμως εξεγέρθηκαν από την σύνολη ληστρική συμπεριφορά της εταιρείας και με εξέγερση, αλλεπάλληλες κινητοποιήσεις και αίμα, που συνετέλεσε και στην πτώση της κυβέρνησης Δεληγιώργη, πέτυχαν την προσωρινή παύση των εργασιών της εταιρείας. Εν συνεχεία η εταιρία αγοράστηκε από την «Τράπεζα Κωνταντινουπόλεως» του άλλου μεγάλου επίσης τραπεζίτη – κερδοσκόπου Ανδρέα Συγγρού, που ίδρυσε την Ε.Ε.Μ.Λ. (Ελληνική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου) η οποία για την ιστορία αναφέρουμε ότι μετά από αλλεπάλληλες διαδοχές και αγοραπωλησίες, πέρασε στο ελληνικό δημόσιο και έκλεισε εν τέλει, μετά από ένα αιώνα βίου, το 1989 ! Όμως όλος αυτός ο πολιτικός, οικονομικός και κοινωνικός σάλος που είχε προξενηθεί, είχε έναν τραγικό κοινό παρανομαστή. Ήτοι την συντριπτική κατάρρευση της μετοχής της εταιρείας, την οποία με αίμα είχαν χρυσοπληρώσει οι έλληνες μικρομέτοχοι, που δεν ήταν παρά ταπεινοί νοικοκυραίοι μεροκαματιάρηδες. Και το αποτέλεσμα πρόδηλο. Χρεοκόπησαν εν μια νυκτί, θυσιάζοντας τους κόπους και τις οικονομίες μιας ζωής, που είχαν επενδύσει στην χρυσή – στην πραγματικότητα «τραγική» - μετοχή, των Μεταλλείων Παχύ – Σερπιέρη ! Έκτοτε το φάντασμα των «Λαυρεωτικών» όπως ονομάστηκε, σκίαζε δραματικά την ελληνική κοινωνία για δεκαετίες, αφού πόνος και η συντριβή που είχε επιφέρει, ήταν εγκαυστικά παρόντα.
Αλλά ας φύγουμε από την τραγική ιστορία των «Λαυρεωτικών» και ας επανέλθουμε και πάλι στο αρχοντικό Παχύ. Στο υπόγειο του καλλιεπούς εκείνου κτιρίου υφίστατο ακόμα και μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά μας χρόνια, μια ζεστή και καλοφρόντιστη ταβέρνα, με το σκανδαλώδες και περιπαιχτικό όνομα «πράσινα άλογα» και στην επιγραφή της, είχαν σχεδιαστεί και τα άλογα. Η ταβέρνα είχε πολύ κίνηση και συγκέντρωνε πολλούς από τους κοσμικούς της Αθήνας, ιδίως τις μεσημεριανές ώρες. Προϊόντος του χρόνου όμως έκλεισε, δοθέντος, ότι κατεδαφίστηκε όλο το κτίριο, για να ανεγερθεί το σημερινό, που φιλοξενεί υπηρεσίες της Βουλής των Ελλήνων, στην συμβολή Μητροπόλεως και Φιλελλήνων. Ακόμα λίγο πιο κάτω στην Μητροπόλεως προς την εκκλησία της Μητρόπολης, υφίστατο κείνα τα χρόνια, ένα χαμηλό κτίριο που φιλοξενούσε τον κινηματογράφο «Ούφα». Στην αίθουσά του μάλιστα είχαν φιλοξενηθεί κατά καιρούς μερικά θεατρικά σχήματα της εποχής, όπως της μεγάλης μας θεατρίνας Κυβέλης. Για τούτο εξάλλου είχε μείνει στην μνήμη πολλών Αθηναίων, η αίθουσα με το όνομα «Κυβέλης – Ούφα». Και το «Ούφα» είχε προσδοθεί από όνομα μιας γερμανικής προπολεμικής εταιρείας, παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών, η οποία έδρευε στο Βερολίνο. Επίσης στο ίδιο κτίριο της «Ούφα», για κάποιο χρονικό διάστημα είχε στεγαστεί, ιστορικός, αρχαίος εκδοτικός οίκος, Δημητρίου Δημητράκου, που είχε εκδώσει και το περίφημο για πολλές γενιές Ελλήνων, λεξικό του. Αυτή ήταν εν σπέρματι η ιστορία του αρχοντικού Παχύ, στην Πλατεία Συντάγματος, αλλά και των διαβόητων ιδιοκτητών του, που η οικογενειακή τους ιστορία, συνεδέετο, με το μεγαλύτερο σκάνδαλο από καταβολής ελληνικού κράτους, τα φοβερά «Λαυρεωτικά». Και μαζί με με τη ιστορία του αρχοντικού ας μας μείνει και ένα ωφέλιμο δίδαγμα, από τα «Λαυρεωτικά». Ήτοι τσάμπα κονόμα, δεν υπάρχει !!!
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr