Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος (Μέρος Δέκατο Ένατο)
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
19 Οκτωβρίου 1863 έως 18-21 Ιουλίου 1875 βασιλεύοντος του Γεωργίου του Α΄ έχουμε τις εξής κυβερνήσεις. Κυβέρνηση Δημητρίου Βούλγαρη με πέντε μήνες θητεία, Κωνσταντίνου Κανάρη με ενάμιση μήνα, Ζηνοβίου Βάλβη με τρεισήμισι μήνες, Κωνσταντίνου Κανάρη με επτά μήνες, Αλέξανδρου Κουμουνδούρου επτά μήνες, Επαμεινώνδα Δεληγιώργη με δώδεκα ημέρες, Δημητρίου Βούλγαρη με δυο ημέρες, Αλέξανδρου Κουμουνδούρου με επτά ημέρες, Μπενιζέλου Ρούφου με έξι μήνες, Δημητρίου Βούλγαρη με έξι μήνες, Αλέξανδρου Κουμουνδούρου με ένα έτος, Αριστοτέλη Μωραϊτίνη με τριανταπέντε ημέρες, Δημητρίου Βούλγαρη με ένα έτος, Θρασύβουλου Ζαΐμη με ένα έτος, Επαμεινώνδα Δεληγιώργη με ενάμιση έτος, Δημητρίου Βούλγαρη με δεκατέσσερις μήνες, Χαριλάου Τρικούπη με πέντε μήνες. Προβάλλει όμως εδώ το ερώτημα πως ο Χ.Τρικούπης, μέχρι πρότινος σφοδρός επικριτής του Γεωργίου του Α΄ το 1874 κατόρθωσε το 1875 και ενώ μάλιστα είχε κολαστεί για την αρθρογραφία του, να γίνει πρωθυπουργός. Τονίζοντας ακόμα ότι ο Γεώργιος ο Α’ ενώ σαν πολιτική προσωπικότητα δεν ξεπερνούσε την μετριότητα, ήταν παράλληλα πολύ ευέλικτος και αρκετά συμβιβαστικός. Και λαμβάνοντας επίσης υπόψιν ότι εκείνη την περίοδο πέραν του κραταιού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, δεν υπήρχε κανένας άλλος πολιτικός μεγάλου εκτοπίσματος, που θα μπορούσε να έλθει αρωγός στην προσπάθεια του νέου και άπειρου πολιτικά βασιλιά Γεωργίου Α΄, για την εδραίωση του ελληνικού βασιλείου όπως ο ίδιος διακαώς επιθυμούσε. Με τον ίδιο τρόπο έτσι που και αργότερα θα επιχειρήσει δήθεν τυχαία να συναντήσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο, επιχειρεί μια τυχαία συνάντηση με τον Χαρίλαο Τρικούπη. Επεσκέφθη λοιπόν την αδελφή του Τρικούπη Σοφία, επιχειρώντας την «τυχαία» συνάντηση με τον λαμπρό Μεσολογγίτη πολιτικό. Ξεκίνησε έτσι η μεταξύ τους συνεργασία και αργότερα τον πρότεινε στην πρωθυπουργία.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης αποδέχθηκε την πρόταση και παρέμεινε στην εξουσία για πέντε μήνες. Προκήρυξε μάλιστα και τις πρώτες απολύτως «καθαρές» εκλογές στην σύγχρονη πολιτική μας ιστορία στις 18-21 Ιουλίου του 1875, που κατά τραγική ειρωνεία της ιστορίας όπως αναφέραμε δεν κατόρθωσε να αποσπάσει την κυβερνητική πλειοψηφία. Η Ελλάδα του έδειχνε για πρώτη φορά ποια ήταν !!! Εν τέλει την πρωθυπουργία ανέλαβε ο άξιος συντηρητικός πολιτικός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι σ΄ αυτή την πρωθυπουργική θητεία, εγκαινιάστηκε στην Ελλάδα ο δικομματισμός. Βασικός αντίπαλος του Αλέξ. Κουμουνδούρου ήταν όπως προείπαμε ο ηγέτης του φοιτητικού κινήματος Επαμεινώνδας Δεληγιώργης. Μεταξύ τους εναλλάχτηκαν στην πρωθυπουργία δυο φορές. Ποιος ήταν όμως ο προοδευτικός και ποιος ο συντηρητικός στο πολιτικό μας αυτό δίπολο με την σημερινή αν και ξεπερασμένη έννοια του όρου ; Ο Δεληγιώργης ως νέος και ηγέτης των φοιτητών είχε το φωτοστέφανο του προοδευτικού. Ανήλθε στη πρωθυπουργία το 1865 σε ηλικία τριάντα έξι χρονών, ο νεότερος πρωθυπουργός της συγχρόνου Ελλάδος. Πάραυτα η παρουσία του δεν κόμισε καμιά προοδευτική καινοτομία στην πολιτική μας ζωή. Ηγήθηκε βραχύβιων κυβερνήσεων που δεν μπόρεσαν να επιφέρουν κάποια σημαντική αλλαγή. Στην αντίπερα τώρα όχθη ο φερόμενος συντηρητικός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος υπήρξε επι της ουσίας από τους πιο προοδευτικούς πολιτικούς και πρωθυπουργούς της Ελλάδος. Τι περίεργοι τελικά είναι αυτοί οι χαρακτηρισμοί προοδευτικός και συντηρητικός και πόσο αληθινά έχουν νόημα στην πράξη; O Αλέξανδρος Κουμουνδούρος λοιπόν εμπνευστής της καθολικής ψηφοφορίας στο σύνταγμα του 1864, εφήρμοσε την αγροτική μεταρρύθμιση, κατατμίζοντας τις μεγάλες γαιές σε μικρό αγροτικό κλήρο, συνετέλεσε στην εδραίωση του κοινοβουλευτισμού, πιέζοντας μαζί με τον Χαρίλαο Τρικούπη να γίνει αποδεκτή η «Αρχή της Δεδηλωμένης» (ότι δηλαδή για να διορίζεται κανείς πρωθυπουργός πρέπει να έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη της Βουλής) και ακόμα συνέδραμε ζωτικά στην εδαφική επέκταση των ορίων της χώρας. Ένας αληθινά προοδευτικός πολιτικός μακριά και πέρα από ψευδεπίγραφους χαρακτηρισμούς.
Ας επιστρέψουμε όμως στην πολιτική μας σκηνή, όπως διαμορφώθηκε από τις εκλογές του Αυγούστου του 1875. Ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν έλαβε την πλειοψηφία. Επέβαλε όμως στον Γεώργιο Α’ να υιοθετήσει την «Αρχή της Δεδηλωμένης». Και ο Γεώργιος αποδέχτηκε την πρότασή του με επίσημο μάλιστα τρόπο. Στον εναρκτήριο λόγο του στέμματος όταν η Βουλή συγκροτήθηκε σε σώμα, τον ιστορικό «Λόγο του Θρόνου» όπως απεκαλείτο, ο Γεώργιος εκφώνησε το κείμενο που είχε γράψει ο ίδιος ο Τρικούπης και που με το οποίο γινόταν η ουσιωδέστερη μεταρρύθμιση στο πεδίο του κοινοβουλευτικού μας πολιτεύματος. Στη φωτογραφία η αδελφή του μεγάλου Χαριλάου Τρικούπη, Σοφία Τρικούπη.Μια πολυδύναμη γυναίκα, με ευρυδιάστατη αστική παιδεία και υψηλές πολιτισμικές καταβολές, που διαδραμάτισε καθοριστικούς ρόλους στην πολιτική πορεία του αδελφού της Χαρίλαου Τρικούπη. Με το υψηλό της κύρος κανοναρχούσε άτυπα πολλές φορές τα πολιτικά μας δρώμενα, την περίοδο της πρωθυπουργίας του Χ.Τ. Ήταν σφοδρά ερωτευμένη – ειρωνεία της ιστορίας - με τον «προαιώνιο» πολιτικό αντίπαλο του αδελφού της Θεόδωρο Δηλιγιάννη.Πάραυτα έμεινε ανύπαντρη και θυσίασε την προσωπικη της ευτυχία και διαδρομή στην ζωή, για να μείνει μέχρι τέλους δίπλα στον αδελφό της, προσφέροντάς του, τις ατίμητες υπηρεσίες της. Η πολυδύναμη ηθικά φυσιογνωμία της, ενέπνευσε το σπουδαίο συγγραφέα μας Φρέντυ Γερμανό, να γράψει το ιστορικό του μυθιστόρημα «Γυναίκα απο Βελούδο», που πραγματεύεται αριστουργηματικά τη ζωή της. Συνεχίζεται …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr