Ωρολόγιον του Κυρρήστου – Πλάκα (Αναδρομή στην Παλιά Αθήνα)
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ευρίσκεται ανατολικά της ρωμαϊκής αγοράς. Συνιστά ένα ξεχωριστό κτίσμα των μέσων του 1-ου αιώνα. Κατασκευή που εμπνεύστηκε και εκτέλεσε ο περίφημος αστρονόμος Ανδρόνικος απο την πόλη Κύρρο της Συρίας, ο οποίος ζούσε στην Αθήνα. Το κτίσμα είναι γνωστό και ως Πύργος των Ανέμων. Πρόκειται για μια σύνθεση, ηλιακού ρολογιού, ανεμοδείκτη και υδραυλικού ρολογιού. Συνιστά μαρμαρόκτιστο οκτάγωνο πύργο, στην κωνική στέγη του οποίου είναι τοποθετημένος χάλικνος τρίτωνας, ο οποίος με την περιστροφή του προσδιόριζε την κατεύθυνση του ανέμου. Στον πύργο υφίστανται δυο είσοδοι με μικρά προπύλαια, μια στην ΒΔ κα μια στην ΒΑ όψη του. Στον εσωτερικό χώρο του κτίσματος υπήρχε μια δεξαμενή νερού, βάσει της οποίας λειτουργούσε το υδραυλικό ρολόι. Ενώ στο πάνω μέρος κάθε μιας εκ των οκτώ πλευρών, υπο μορφή ζωοφόρου αποτυπώνεται η εικόνα κάθε ενός εκ των οκτώ κυριοτέρων ανέμων. Παραθέτονται τα χαρακτηριστικά και αναγράφεται το όνομά του. Αυτοί είναι : ο Βορέας (βοριάς), ο Σκίρων (βορειοδυτικός), ο Ζέφυρος (δυτικός), ο Λίψ (νοτιοδυτικός), ο Νότος, ο Εύρος (νοτιοανατολικός), ο Απηλιώτης (ανατολικός) και ο Καικίας (βορειοανατολικός).
Κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους τό κτίσμα μετασκευάστηκε σε βαπτιστήριο και μετέπειτα σε εκκλησία. Στα μεσαιωνικά χρόνια κυριάρχησε η ονομασία Αέρηδες, απο τα ανάγλυφα των οκτώ ανέμων ονόματα στην ζωοφόρο. Όνομα εξάλλου που προσεδόθη και σε ολόκληρη την περιοχή. Στα χρόνια του μεσαίωνα επίσης πίστευαν ότι ο χώρος ήταν η φυλακή ή το σχολείο του Σωκράτη. Πλήθος λαϊκών δοξασιών και μύθων συνδέθηκα απο τον λαό με το ρολόι του Κυρρήστου. Κατά τον 18-ο αιώνα το κτίσμα μεταπλάστηκε απο τους τούρκους σε τεκέ-μουσουλμανικό μοναστήρι και ήταν γνωστό ως τεκές του Μπραΐμη, αλλά και ως τεκές του Καρά Μπαμπά. Μάλιστα αποτέλεσε τον πιο σπουδαίο τεκέ για τους Τούρκους στην Αθήνα. Τον εσωτερικό του χώρο οι Τούρκοι τον είχαν αισθητικά επενδύσει με μουσουλμανικά λατρευτικά σύμβολα. Κάθε Παρασκευή πραγματοποιούνταν ο τελετουργικός χορός των Δερβίσιδων. Και εδώ ο Λόρδος Έλγιν προσπάθησε να κλέψει το μνημείο, μεταφέροντάς το στην Αγγλία. Πάραυτα το ανίερο σχέδιό του δεν υλοποιήθηκε, ένεκα της ισχυρής αντίστασης που προέταξαν οι Δερβίσηδες και οι Σοφτάδες του Μενδρεσέ. Κατά τα μέσα του 19-ου αιώνα, το ρολόι χρησιμοποιήθηκε και ως αποθηκευτικός χώρος αρχαιοτήτων. Όμως στο ρολόι του Κυρρήστου αίρει το όνομά της και η οδός Αιόλου κατά τα χρόνια του Όθωνος, αφού απεκαλείτο «Αιολική Οδός», δοθέντος ότι απο αυτήν ξεκινάει το σπουδαίο αυτό αρχαιολογικό-ιστορικό μνημείο. Στην φωτογραφία το περίφημο «Ωρολόγιον της Κηρρύστου» ή «Πύργος των Ανέμων» κατά την μεσαιωνική του ονομασία. Το παρόν κείμενο είναι απόσπασμα από το Βιβλίο μου «ΑΘΗΝΑ, ζαφειρόπετρα….», που πραγματεύεται την κοινωνική, πολιτισμική και αυτοδιοικητική ταυτότητα της Αθήνας μας.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr