Τα απαράμιλλα αριστουργήματα του Δρόση - «τριλογία», στην Αθήνα !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Τα χέρια του τα είχε ευλογήσει ο θεός και ότι έφτιαχναν του αποτύπωναν αδρά τη σφραγίδα της αθανασίας. Και με αυτές τις θεόπνευστες αριστοτεχνικές του συνθέσεις, θα είναι στον αιώνα τον άπαντα διακοσμημένη η Αθήνα μας. Όσο η ανεκλάλητης αισθητικής αξίας τριλογία – Πανεπιστήμιο, Ακαδημία, Εθνική Βιβλιοθήκη - αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα, θα στέκει όρθια στην Αθήνα και θα υπομνίζει την ευμάρεια στις τέχνες και τον πολιτισμό, της αιώνιας πόλης ! Αρκεί έτσι να ρίξει μια σύντομή μόνο ματιά ένας επισκέπτης, στα έξοχα και πανύψηλα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αθήνας στην Ακαδημία Αθηνών, στην Πανεπιστημίου, αλλά και στο κεντρικό αέτωμα του Ηφαίστου, επίσης στην Ακαδημία, για να έλθει σε επαφή, με το αισθητικό και ιστορικό μέγεθος του Λεωνίδα Δρόση ! Ο μεγάλος μας και διεθνούς κύρους γλύπτης Λεωνίδας Δρόσης, που μεταξύ άλλων διετέλεσε και καθηγητής στο Πολυτεχνείο μας, είδε το φως της ζωής στην Αθήνα στα 1836. Σε μια περίοδο που το αρτιγέννητο ελληνικό κράτος, προσπαθούσε να πατήσει στα πόδια του, να κλείσει τις χαίνουσες πληγές που είχε αφήσει η βαριά και απαραδειγμάτιση οθωμανική δουλεία και να χτίσει τις πρώτες του υποδομές, που θα συνέδραμαν στην ανασυγκρότησή του. Ο Δρόσης μετά τις βασικές του σπουδές ενεγράφη, στο πρόσφατα τότε ιδρυθέν Πολυτεχνείο, που το αποκαλούσαν «Σχολείο των Τεχνών» και είχε την ηθική ευτυχία, να έχει δάσκαλο τον σπουδαίο βαυαρό καθηγητής της Γλυπτικής Ερρίκο Σίγγελ, τον οποίο είχε μετακαλέσει ο Όθωνας από την Γερμανία, για να συγκροτήσει με την εμπειρία και τις γνώσεις του το ελληνικό πολυτεχνείο. Πολύ σύντομα κατά την φοίτησή του, εκδήλωσε τις μεγάλες πλαστικές αρετές που διέθετε, γονιμοποιημένες από μια ακένωτη καλλιτεχνική φαντασία. Στο Πολυτεχνείο έμεινε επτά χρόνια και οι άριστες επιδόσεις του, του χάρισαν μια υποτροφία της ελληνικής κυβέρνησης για το Μόναχο, όπου και θα πραγματοποιούσε μεταπτυχιακές σπουδές. Και στην Βαυαρία λοιπόν ο Δρόσης θριάμβευσε εκδηλώνοντας το ήθος και τις ικανότητες ενός διεθνούς κλάσης γλύπτη. Σε ένα πανευρωπαϊκό τότε διαγωνισμό στο Μόναχο, απέσπασε το πρώτο βραβείο και μετάλλιο συνάμα, για το άγαλμα του «Δαυίδ» που είχε φτιάξει, το οποίο ένεκα της αισθητικής του τελειότητας, είχε κυκλοφορήσει και σε πολλά χάλκινα αντίτυπα. Στο Μόναχο ο Δρόσης γνωρίστηκε με τον έλληνα ομογενή κολοσσό από την Ήπειρο Σίμωνα Σίνα – εθνικός ευεργέτης που έφτιαξε με έξοδά του την Ακαδημία Αθηνών και το Αστεροσκοπείο» - ο οποίος επέπρωτο με την οικονομική και ηθική του στήριξη, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και τελειοποίηση του μεγάλου μας γλύπτη.
Τον επιχορήγησε να συνεχίσει τις σπουδές του, στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Ρώμη, στην οποία απόλαυσε την γόνιμη και ευχάριστη περίοδο της σταδιοδρομίας του, ιδρύοντας μάλιστα και εκπαιδευτήριο γλυπτικής. Στην ιταλική πρωτεύουσα ο Δρόσης διανύοντας τις μεγάλες μέρες της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, εποίησε το έξοχο άγαλμά του «Πηνελόπη», το οποίο εκείνη την περίοδο τοποθετήθηκε στα Ανάκτορα της Αθήνας. Εμπνευσμένος ο μεγάλος μας γλύπτης από τα σπουδαία αγάλματα της κλασικής τέχνης στην Ρώμη, φιλοτέχνησε και άλλα υψηλής περιωπής έργα πέραν της Πηνελόπης, όπως τον «Διόνυσο», τον «Αχιλλέα», τον «Μέγα Αλέξανδρο», αλλά και τα απαράμιλλα συμπλέγματα του αετώματος της Ακαδημίας Αθηνών, τέλος την «Σαπφώ» και τον «Σάτυρο». Κατά το πέρασμά του στη Βιέννη, πραγματοποίησε μεγάλες εκθέσεις, που απέσπασαν πολλά βραβεία, αλλά και την παρασημοφόρησή του, από αυτή την Αυστριακή κυβέρνηση. Στην Ρώμη ο Δρόσης θα διασταυρωθεί με μεγάλες προσωπικότητες του πολιτισμού, αλλά και με την κοινωνική νομενκλατούρα, γεγονός που συνεπάγεται για να στηρίξει την αστική παρουσία του πολλά έξοδα. Ωστόσο ήταν αυτή η γενναία οικονομική στήριξη του Μαικήνα Σίμωνος Σίνα, που θα τον απαλλάξει από το άγχος των οικονομικών του εξόδων. Το 1867 όμως σηματοδοτεί για τον μεγάλο μας γλύπτη και την επανάκαμψη του, στα πάτρια εδάφη της Ελλάδας. Με το υψηλό και πανευρωπαϊκό του πλέον κύρος διορίζεται καθηγητής του Πολυτεχνείου και δρομολογεί μια αναγέννηση στο δύσβατο πεδίο της ελληνικής γλυπτικής. Στα 1872 ο Λεωνίδας Δρόσης, έχει άλλη μια ακόμα υψηλού κύρους στιγμή ως καλλιτέχνης. Σε διαγωνισμό που γίνεται για την κατασκευή του ανδριάντα του μεγάλου εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, έρχεται πρώτος και ξεκινά την κατασκευή του. Το άγαλμα διαθέτει τέσσερις αλληγορίες προσωποποιήσεως, της Ιστορίας, της Σκέψης, της Απελεύθερης Ελλάδας και της Ναυτιλίας. Για την κατασκευή αυτού του ανδριάντα, ο Δρόσης αμείφτηκε με το πελώριο ποσό της εποχής των 85.000 δρχ !
Αλλά ας δούμε και μερικά άλλα από τα αριστουργήματα του έξοχου έλληνα γλύπτη. Δεσπόζουν έτσι στην γλυπτική του δημιουργία, ο «Απόλλωνας» και η «Αθηνά», που σκεπάζουν στην κυριολεξία, την Ακαδημία Αθηνών, από την πανοραμική τριλογία στην Πανεπιστημίου, ο «Αθανάσιος Διάκος», ο ανδριάντας του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, που τον άφησε ημιτελή και αποπεράτωσε ο επίσης σπουδαίος γλύπτης, μαθητής του Ξενάκης και βεβαίως το κορυφαίο όλων, που είναι το απαύγασμα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, το κεντρικό αέτωμα, στο κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών, επίσης που παριστά τον Ήφαιστο. Στην δημιουργία του Δρόση, υπάγονται ακόμα τα προπλάσματα που βρίσκονται παράπλευρα στην σκάλα της Ακαδημίας, αλλά είναι εμφανές, ότι από την τελική εκτέλεση των αγαλμάτων από τους μαθητές του, δεν αποδόθηκε η υψηλή τέχνη του ίδιου, του μεγάλου δημιουργού. Ο Δρόσης όπως αποτυπώνεται σε έγγραφες μαρτυρίες της εποχής, απέδιδε μεγάλη σημασία στην λεπτομέρεια, που την θεωρούσε την κατακλείδα της πλαστικής δημιουργίας. Έτσι προτού ξεκινήσει να λαξεύει ένα άγαλμα στο φυσικό του μέγεθος, έφτιαχνε προπλάσματα σε μικρό μέγεθος και είχε πολύ σαφή «εικόνα» της δημιουργίας του. Ήταν ακαταμάχητος στην σύνθεση και άφταστος κλασικιστής, σπουδαίες γλυπτικές αρετές που είχε εισκομίσει από τις στέρεες μεταπτυχιακές του σπουδές στην Γερμανική Ακαδημίας Τεχνών. Αφήκε πίσω του επίσης σπουδαίους γλύπτες μαθητές, όπως τους : Μπονάνο, Καρακατσάνη, Σώχο κ.α. οι οποίοι διέπρεψαν ως καλλιτέχνες τις επόμενες δεκαετίες. Όπως προαναφέραμε ο Δρόσης για να υποστηρίξει την πολυεδρική κοινωνική και καλλιτεχνική του παρουσία, ήταν πολυέξοδος και για τούτο οι αμοιβές του, για κάθε του γλυπτική δημιουργία, ήσαν υπέρογκες για τα δεδομένα της εποχής του. Αλλά ήταν αδιαμφισβήτητα το έργο του, κάτι σπάνιο, μοναδικής αξίας και επομένως το άξιζε.
Προς την δύση της ούτως η άλλως σύντομης ζωής του – πέθανε μόλις 46 ετών ! – έτυχε της οικονομικής και ηθικής υποστήριξης του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδος Βούλγαρη, του διαβόητου για την εγκαθίδρυση του πελατειακού – ρουσφετολογικού κράτους στην Ελλάδα «τζουμπέ» ! Αλλά δοθέντος ότι υπέφερε πολύ, από άσθμα και το υγρό κλίμα της εποχής κατέφυγε στην Ιταλία, που οι θερμοκρασίες της ήταν πιο γλυκές. Κατέλυσε στην Νάπολη, μακριά πλέον από τους κοινωνικούς κύκλους του και την αγαπημένη του Ελλάδα, την οποία βαθιά στην ψυχή του νοσταλγούσε. Στις 6 Δεκεμβρίου του 1882, ο σπουδαίος Έλληνας δημιουργός, που είχε σφραγίσει με το πελώριο και πολυεπίπεδο πλαστικό του έργο την Ελλάδα και την Ευρώπη, εκδήμησε από τη ζωή. Κατά τραγική ειρωνεία μάλιστα, μια μέρα ενωρίτερα είχε αποκτήσει ένα γιο, που αργότερα έγινε αξιωματικός του πολεμικού μας ναυτικού. Μένει όμως για πάντα αθάνατη, η ασύγγνωστου αισθητικού ύψους δημιουργία του, που έχει σημαδέψει ανεξίτηλα, την πολιτισμική ταυτότητα τα πατρίδας μας και πολύ περισσότερο της αγαπημένης μας Αθήνας. Η «τριλογία» στην Πανεπιστημίου, θα υπομνίζει για πάντα το αθάνατο πέρασμά του από τη ζωή !
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων