Παγερός χειμώνας, δημοψήφισμα, αλλά και λάμψη από τις «Τ.Α.Ε.»,
στην Αθήνα του ΄46 !
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Και ενώ οι Αθηναίοι ρίχνονται στο γλέντι και στην διασκέδαση ξεδιψώντας τις στερήσεις της κατοχής, ένα άλλο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού σπαράσσεται στην δίνη του εμφυλίου πολέμου. Σχεδόν κάθε μέρα στις εφημερίδες ανακοινώνεται και από ένας φόνος που έχει πολιτικά ελατήρια. Εύγλωττη και η αναφορά του εγκλήματος που περιγράφουν οι εφημερίδες : «Το θύμα ήτο κομμουνιστής και ο δράστης εθνικόφρονας» ή «το θύμα υπήρξε μέλος της οργανώσεως «Χ» και ο δράστης ήταν αριστερός». Η πλειονότητα των εγκλημάτων τη περιόδου έχει πολιτικά κριτήρια και παραπέμπει κατά αδήριτο τρόπο στην ηθική συμφορά του εμφυλίου πολέμου. Εγκλήματα και φόνοι πολλοί, που σκεπάζουν με το πέπλο της ηθικής τρομοκρατίας την κατά τα άλλα ανέμελη Αθήνα.
Τα βράδια ο φόβος και ο τρόμος στους πολίτες της Αθήνας επιτείνονται, ο φωτισμός είναι ελλιπής και η κυκλοφορία στους δρόμους γίνεται βασανιστική. Ακόμα και αυτοί οι ερωτευμένοι που αποζητούν στα απόμερα σοκάκια την ερωτική τους φωλιά, τρομοκρατούνται. Προσφεύγουν στο Άλσος του Πεδίο του Άρεως και στο Ζάππειο όπου η βλάστηση είναι πυκνή για να προστατευτούν από τα αδιάκριτα μάτια. Ωστόσο ακόμα και ένα απλό θρόϊσμα και ένας κοινός κυματισμός τους τρομοκρατούν και τους κόβουν τα πόδια. Συνάμα όμως με την πολιτική τρομοκρατία της εποχής, έχουν να αντιμετωπίσουν και την αστυνομία, που έχει υπο διωγμόν τα διαχυτικά και άσεμνα ζευγάρια. Δεν παραγνωρίζεται άλλωστε και το περιστατικό στην Πλατεία Συντάγματος, όπου συνελήφθη από τους αστυνομικούς ένα ζευγάρι για τις άσεμνες περιπτύξεις του. Το Δελτίο των Συμβάντων της Αστυνομίας περιέγραφε «περιεπτύσσετο και αντήλλασσε φιλήματα. Οι συλληφθέντες οδηγήθησαν στον αστυνομικό τμήμα, αφού διεπιστώθη ότι επρόκειτο περί συζύγων, αφέθησαν ελεύθεροι, με την σύστασιν όπως μη επιδεικνύουν δημόσια τας συζυγικάς των τρυφερότητας» !!! Το γεγονός αυτό είχε κάνει το γύρο όλης της Αθήνας, από τις λαϊκές συνοικίες μέχρι τα πολυτελή σαλόνια και είχε σχολιασθεί εκτενώς, αλλά και ο τύπος της Αθήνας, το είχε υποδεχθεί με σκωπτική και ειρωνική διάθεση. Ανέφεραν χαρακτηριστικά οι εφημερίδες «Τι να συνέβαινε άραγε, αιφνίδια στην έκρηξη της υπερτρυφερότητος η κρίσις της στέγης, αποτέλεσμα της οποίας είναι συχνότατα η αναγκαστική ερωτική νηστεία των συζύγων, λόγω ενοχλητικών συγκατοίκων κ.λ.π. Πάντως οτιδήποτε και αν συνέβαινεν, η νομιμότης του δεσμού, δεν προϋποθέτει και πλήρην ερωτικήν ασυδοσίαν των συζύγων καθ΄οδόν. Διότι αλοίμονον τότε !»
Την ώρα έτσι που τα νόμιμα ζευγάρια είχαν προβλήματα στέγης, τι να συνέβαινε με τα παράνομα στην θερμή Αθήνα του θέρους του 1946; Προφανώς για τα παράνομα ζευγάρια πολλοί περισσότεροι κίνδυνοι κάθε ώρα και στιγμή. Λίγοι από τους καβαλιέρους διέθεταν έστω μια ταπεινή γκαρσονιέρα, ενώ και κοπέλες δύσκολα ακολουθούσαν σε μια τέτοια πρόταση. Προφανώς για την πλειονότητα των ερωτικών ζευγαριών, στέγη τους αποτελούσε ο έναστρος ουρανός, είτε είχε βροχή, είτε είχε ξαστεριά. Αλλά μαζί με όλα τούτα και ένα σοβαρότατο πρόβλημα ταλανίζει τους Αθηναίους. Είναι η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε πολλά νοικοκυριά που το στερούνται. Ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1946, έχουν κατατεθεί 18.000 αιτήσεις για την εγκατάσταση νέων παροχών, τόσο σε σπίτια, όσο και σε καταστήματα. Υπήρχε σοβαρό έλλειμμα ηλεκτρικής ενέργειας και αναζητούνταν τρόπος να καλυφθεί. Δοθέντος μάλιστα ότι επέκειτο και ο χειμώνας, το υπουργείο είχε προγραμματί-σει και περικοπές την κατανάλωση ενέργειας, ώστε οι υπάρχουσες ποσότητες να επαρκέ-σουν. Μια ελπιδοφόρα προοπτική που υπήρχε για την κάλυψη της ενέργειας, από το υπο επισκευή εργοστάσιο της Βρέμης, τελικά δεν ευοδώθηκε και έτσι το πρόβλημα του ρεύματος βασανιστικά παρέμενε. Και αυτό διότι η λύση μέσω Βρέμης που προϋπέθετε πολύ υψηλό κόστος. Μέσα σ΄ αυτό το κλίμα δυσανεξίας για το ρεύμα, η Ηλεκτρική Εται-ρεία, γνωστοποίησε την επικείμενη κατάργηση των τιμολογίων Τι και Τ3, καθώς και την αύξηση της κιλοβατώρας.
Προ αυτού του κινδύνου, που θα ισοπέδωνε τα λαϊκά νοικοκυριά, η κυβέρνηση έλαβε μέρι-μνα και απαγόρευσε τις αυξήσεις. Αλλά να και μια ελπιδοφόρα είδηση : Η εταιρεία αεριό-φωτος, προτίθεται να προσφέρει αρκετές ποσότητες κώκ και απηύθυνε πρόσκληση σε ενδιαφερόμενους που θα ήθελαν να γίνουν πρατηριούχοι, να το δηλώσουν κατά περιοχή αστυνομικού τμήματος. Το λαϊκής κατανάλωσης κώκ θα έδινε μια ανάσα στο πρόβλημα της θέρμανσης στα λαϊκά νοικοκυριά, μέσα στην παγωνιά του άγριου αθηναϊκού χειμώνα. Ακό-μα και ο ανθρακίτης, αλλά και το κοινό κάρβουνο, κυκλοφορούσαν στην αγορά ελάχιστα. Και έτσι τώρα τo κώκ έρχονταν ως μάνα εξ ουρανού. Θα λύτρωνε τα ασθενέστερα κοινωνι-κά στρώματα στο πρόβλημα της θέρμανσης, αφού καίγοντας κώκ στις μαντενμένιες σόμπες τους, θα ανακουφίζονταν από την παγωνιά του χειμώνα. Αλλά ας περάσουμε και στα ευχά-ριστα κοινωνικά γεγονότα. Τον Αύγουστο του 1946 οι «Τεχνικές Αεροπορικές Εκμεταλλεύσεις» - «Τ.Α.Ε.», προκήρυξαν διαγωνισμό για την πρόσληψη αεροσυνοδών. Συμμετείχαν 50 κοπέλες και τελικά πέρασαν στο δεύτερο στάδιο 15, κατά την διάρκεια πτήσης για να επιλεγούν στο τελικό στάδιο 4 από αυτές. Πού ήταν οι εξής : Ρ. Κοκκινάκη, Σ. Μάρτεν, Θ. Λεοντίδου και Μ. Κοδέγκο. Πρόβα τζενεράλε για τις πτήσεις των «Τ.Α.Ε.» πραγματοποιή-θηκε στις 25 Αυγούστου 1946, με μια λαμπρή τελετή στο αεροδρόμιο του ελληνικού. Στον αθηναϊκό τύπο δεσπόζουν οι φωτογραφίες των πανέμορφων αεροσυνοδών, που είχαν καταγοητεύσει το αθηναϊκό κοινό.
Πως εξελίσσονται όμως τα πολιτικά μας δρώμενα; Το ενδιαφέρον των Αθηναίων, μονοπω-λεί η διάσκεψη της ειρήνης στο Παρίσι, από το οποίο καταφθάνουν πολλά ενημερωτικά τηλεγραφήματα. Στο Παρίσι έχει μεταβεί και ο έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, στοχεύοντας να προασπίσει τα εθνικά μας δίκαια και να υποβάλλει το αίτημα, για το μείζον εθνικό μας θέμα της Βορείου Ηπείρου. Αλλά μια μικρή Βουλή έχει στηθεί και στο επιβλητικό καφενείο του Ζαχαράτου, που συνωστίζονται συνταξιούχοι, στρατιωτικοί, αναλύοντας με ένθεο ζήλο τα εθνικά μας θέματα, αλλά και πολιτικοί πρόθυμα εκμεταλλευόμενοι τη λαϊκή αυτή έπαλξη, να εντυπωσιάσουν τον κόσμο και να κάνουν ψηφοθηρία. Όμως παράλληλα με τα εθνικά θέματα, έντονο ενδιαφέρον εκδηλώνουν στο καφενείο του Ζαχαράτου οι θαμώνες και για το επικείμενο δημοψήφισμα της 1-ης Σεπτεμβρίου. Ένα δημοψήφισμα που θα κρίνει μεταξύ Δημοκρατίας και Βασιλείας. Οι φίλα διακείμενοι στον βασιλιά έχουν ένα πρόκριμα και παρουσιάζουν πιο έντονη πολιτική κινητικότητα από τους Δημοκρατικούς. Δοθέντος μάλιστα, ότι δεν τους ευνοεί και το πολιτικό κλίμα για να ανα-πτύξουν τις θέσεις τους και να τις επικοινωνήσουν στον ελληνικό λαό. Οι φιλοβασιλικοί στις 29 Αυγούστου πραγματοποίησαν την κεντρική πολιτική τους εκδήλωση στην Πλατεία Συντάγματος και ήταν πολύ επιβλητική, που προμήνυε την πολιτική τους νίκη. Σε αντιδια-στολή οι δημοκρατικοί ζήτησαν και αυτοί έναν προσφερόμενο χώρο για ανοιχτή συγκέ-ντρωση, αλλά δεν τους παραχωρήθη. Αρκέστηκαν έτσι στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, για να πραγματοποιήσουν την συγκέντρωσή τους. Στις αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες των δημοκρατικών για τον αποκλεισμό τους, ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως Στυλιανός Γονατάς, απάντησε τυπικά, «τούτο είναι εις την κρίσιν της αστυνομίας, διότι αυτή ξεύρει αν κινδυνεύει να διασαλευθεί η τάξις και είναι φυσικόν εις περίπτωσιν φόβου δημιουργίας ταραχών, να απαγορευθεί η συγκέντρωσις εις ανοικτόν χώρον». Έτσι κυλούσε το κοινωνικό και πολιτικό μας εκκρεμές, στην μεταπολεμική Αθήνα, του ΄46 ! Στη φωτογραφία, χαρακτηριστική προεκλογική αφίσα του 1946, που αποτυπώνει με ενάργεια, την πολιτική πόλωση, αλλά και το οξύ πολιτικό κλίμα της εποχής.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr