Αλίκη Βουγιουκλάκη
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη όντας πολυμερές ταλέντο αποτύπωσε το μοναδικό της καλλιτεχνικό στίγμα σε όλες της εκφάνσεις της υποκριτικής, ήτοι θέατρο-πρόζα, δράμα, κωμωδία – κινηματογράφο, αναμετρήθηκε με μεγάλη επιτυχία με την πρόκληση του αρχαίου θεάτρου, ενώ έξοχες ήταν και οι επιδόσεις της στο τραγούδι, όπου και τραγούδησε μεγάλες επιτυχίες. Δίχασε την υποκριτική της παρουσία μεταξύ της κωμωδίας και του δράματος με ξεχωριστή επιτυχία και στα δυο είδη, ωστόσο το πεδίο στο οποίο άφησε αναλοίωτη την σφραγίδα της, ήταν η κωμωδία. Οι θεατρικές της παραστάσεις, αλλά και οι κινηματογραφικές της ταινίες στην κωμωδία είναι μνημειώδεις και θεωρούνται κεφάλαιο, για την σύγχρονη καλλιτεχνική μας δημιουργία. Ενώ η εμπορική επιτυχία που σημείωσαν, είναι απροσέγγιστη-ονειρική.
Η εθνική μας Αλίκη, είδε το φως της ζωής στο Μαρούσι στις 20 Ιουλίου του 1934. Και ενώ μόλις είχε γεννηθεί, προσεβλήθη απο πνευμονία, γεγονός πού ώθησε τους γονείς της να την αεροβαπτίσουν, δίνοντάς της το όνομα Αλίκη-Σταματίνα. Θα βιώσει δύσκολα παιδικά χρόνια μέσα στην φτώχεια και την στέρηση, ενώ απο την τρυφερή της κιόλας ηλικία, θα ζήσει το δράμα της δολοφονίας του πατέρα της στα ταραγμένα και σκαιά χρόνια της κατοχής. Έτσι θα ξεκινήσει ένας γολγοθάς για την μητέρα της, που χήρα θα μεγαλώσει τα τρία της παιδιά τον Τάκη, τον Αντώνη και την Αλίκη. Ωστόσο και μέσα σ΄αυτό το ζοφερό ηθικά περιβάλλον, η νεαρή Αλίκη απο τα μαθητικά της χρόνια εκδηλώνει την έφεσή της για το θέατρο και το μοναδικό υποκριτικό της τάλαντο. Πρωταγωνιστεί στις θεατρικές παραστάσεις του σχολείου της και δίνει το στίγμα ενός μεγάλου ταλέντου.
Η έφεσή της αυτή θα την οδηγήσει το 1952 κρυφά απο την οικογένειά της – δοθέντος ότι για τα κοινωνικά ήθη της εποχής, το επάγγελμα του ηθοποιού ήταν «ποινικοποιημένο»- στις εξετάσεις της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, όπου και τις περνά με επιτυχία.Και ενώ είναι στο δεύτερο έτος της Σχολής το 1953, κάνει τις πρώτες εμφανίσεις στο παλκοσένικο, αφενός μεν με τον ρόλο της «Λουιζόν» στον «Κατά φαντασίαν ασθενή» του Μολιέρου, αφετέρου στο ρόλο του της «Ολυμπίας» στις «Φουσκοθαλασσιές» του Δημήτρη Μπόγρη.
Σημείο καμπής όμως στην καριέρα της για την εθνική μας Αλίκη, θα αποτελέσει το καλοκαίρι του 1954, όπου δέχεται μια μεγάλη πρόσκληση-πρόκληση απο τον μεγάλο μας θεατράνθρωπο-θιασάρχη Νίκο Χατζίσκο. Η κραταιά μας ηθοποιός Άννα Συνοδινού έχει αποχωρήσει απο την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» που ανεβάζει ο θίασος και έτσι ο Χατζίσκος προσφέρει στην Αλίκη τον ρόλο της Ιουλιέτας. Έχει στην διάθεσή της μόνο τρείς μέρες για να προετοιμαστεί για την μεγάλη αυτή πρόκληση στην καριέρα της, ενώ πρέπει συνάμα να λάβει και ειδική άδεια απο την σχολή της για να υποδυθεί τον ρόλο. Τελικά η Αλίκη θα τα καταφέρει περίφημα και δίνει έτσι τον τόνο, της λαμπρής θεατρικής της πορείας που θα επακολουθήσει. Αλλά το 1954 η Αλίκη Βουγιουκλάκη πραγματοποιεί και την πρωτόλεια εμφάνισή της στην μεγάλη οθόνη, πρωταγωνιστώντας στην ταινία «Το Ποντικάκι», όπου και σημειώνει μεγάλη επιτυχία. Έπεται η δόκιμη θεατρική της παρουσία, με τους επιτυχημένους θιάσους της εποχής, Κοτοπούλη, κυρίας Κατερίνας, αλλά και του Κώστα Μουσούρη, που την εδραιώνει σαν πρωταγωνίστρια.
Το 1961 η Αλίκη πραγματοποιεί το πρώτο της μεγάλο εγχείρημα. Συγκροτεί τον δικό της θίασο και ανεβάζει αρκετές παραστάσεις που σημειώνουν επιτυχία. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις «Χτυποκάρδια στα θρανίο», «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» κ.α. Ενώ πραγματοποιεί και τη γνωριμία της με τον αυτοκράτορα της κινηματογραφικής μας βιομηχανίας μεταπολεμικά Φλιποιήμην Φίνο, που θα αποβεί μοιρία για την περαιτέρω πορεία της. Στην Φίνος-Φίλμ» η Αλίκη πρωταγωνιστεί σε σπουδαίες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, που ξεπερνούν κάθε προσδοκία επιτυχίας και γίνονται ορόσημα εισπρακτικής επιτυχίας στην ιστορία του. Ξεχωρίζουν σ΄αυτές «Η Αλίκη στο ναυτικό», «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια», «Η Λίζα και η άλλη», «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», «Η Μαρία της Σιωπής», «Το κορίτσι με τα παραμύθια», «Διακοπές στην Αίγινα», «Το ξύλο βγήκε απο τον παράδεισο», «Μανταλένα», «Η ψεύτρα», «Υπολοχαγός Νατάσσα» κ.α. Στις σπουδαίες αυτές ταινίες του ασπρόμαυρου κινηματογράφου μας, η Αλικη υποδύεται συχνά την σκερτσόζα λαϊκή κοπέλα – κορίτσι του λαού, που με την ηθική λεβεντιά της, την ευφυία της, την αξεπέραστη ομορφιά της, αλλά και την αλύγιστη ελληνική ψυχή της, αντιπαρέρχεται τους ριπτασμούς της τραγικής της μοίρας και στέφεται στο τέλος νκητής της μεγάλης μάχης της ζωής. Ρόλοι που συνταυτίζονται με το δράμα και την κοινωνική περιθωριοποίηση του λαού μας, στις κοινωνικά τραχύτατες μεταπολεμικές μας δεκαετίες και για τούτο εξακοντίζουν το καλλιτεχνικό κύρος και την φήμη της Αλίκης και την αναγάγουν σε λαϊκό-εθνικό σύμβολο. Άλλωστε ένας τέτοιος ρόλος στην περίφημη ταινία «Μανταλένα», θα τις χαρίσει το 1960 το βραβείο του Α΄ Γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Ταινιών Θεσσαλονίκης. Αλλά και στο πεδίο του δράματος στην μεγάλη οθόνη, η εθνική μας Αλίκη έχει επίσης έξοχες εμφανίσεις. Πρωταγωνιστεί στην αριστουργηματική ταινία «Υπολοχαγός Νατάσσα», που γίνεται η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία απο καταβολής ελληνικού κινηματογράφου !!!
Την εκτυφλωτική ωστόσο επιτυχία της Αλίκης στο θέατρο και στον κινηματογράφο, ακλουθεί και ο μεγάλος-θυελλώδης έρωτας της ζωής της, με τον άλλο μεγάλο μας καλλιτεχνικό αστέρα, ηθοποιό Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Θα γνωριστούν τυχαία στα γυρίσματα της ταινίας «Αστέρω», θα ερωτευτούν παράφορα, θα παντρευτούν αποκτώντας ένα παιδί- τον Γιάννη Παπαμιχαήλ – θα αποτελέσουν το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό μας δίδυμο, για να κλείσει ο κύκλος της ευτυχίας του με ένα διαζύγιο στα δικαστήρια. Αλοίμονο οι μοίρες είχαν ζηλέψει την αστραφτερή επιτυχία τους και τους έδιναν τώρα μέσα στη δόξα, την αναγνώριση και την καθολική επιτυχία τους, θλίψη και άφατο πόνο !!! Στις 4 Ιουλίου λοιπόν του 1979, η Αλίκη και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, σπάνε και με τον νόμο τα δεσμά του μυθικού τους στην κυριολεξία – τα είχε όλα – γάμου. Όμως προτού να έλθει και για τους δυο η τραγική αυτή στιγμή, έχουν καταγάγει μαζί σπουδαίες θεατρικές και κινηματογραφικές επιτυχίες. Στο πεδίο μάλιστα του θεάτρου ο Δημήτρης και η Αλίκη, έχοντας συγκροτήσει κοινό-δικό τους θίασο, την δεκαετία 1964-1974 θα ανεβάσουν σπουδαίες παραστάσεις, που αποσπούν την επιδοκιμασία της κριτικής και του θεατρόφιλου κοινού. Χαρακτηριστικότερη αυτών των παραστάσεων η «Ωραία μου κυρία» του Μπέρναντ Σο.
Όμως έχουμε ήδη εισέλθει στην δύσκολη δεκαετία του ΄80 που μαζί με το χρώμα στην μεγάλη οθόνη και άλλα κινηματογραφικά εφέ, φέρει συνακόλουθα και την κατάπτωση της αισθητικής του κινηματογράφου μας. Η Αλίκη σταδιακά αποσύρεται απο την μεγάλη οθόνη και περιοριορίζεται στο θέατρο, όπου και θα επιδοθεί με άριστες επιδόσεις. Θα ανεβάσει στο θέατρό της πλέον μεγάλες παραστάσεις, ενώ άριστο είναι και το πέρασμά της απο τις «συμπληγάδες» του αρχαίου θεάτρου στην Επίδαυρο, με την μνημειώδη παρουσία της στην «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Απο τις πιο χαρακτηριστικές της παραστάσεις αυτής της περιόδου είναι οι «Εβίτα», «Πέπσι», «Καμπαρέ», «Ωραία μου κυρία» κ.α. Το θεατρικό κλείσμο της αυλαίας για την μεγάλη μας Αλίκη, θα γίνει το 1996 με την παράσταση «Η μελωδία της ευτυχίας» των Ρότζερς, Χάμερστάιν, όπου και υποδύεται με μοναδική ηθική ένταση και υποκριτική δεινότητα τον ρόλο της «Μαρίας». Αλλά οι μοίρες έχουν ζηλέψει αυτό το μοναδικό αστέρι – μετέωρο του κινηματογραφικού μας στερεώματος, που μπόρεσε να σαρκώσει τις ελπίδες, τα οράματα, τους πόθους και τους καημούς του λαού μας, όσο καμία άλλη ελληνίδα ηθοποιός. Προσβάλλεται την ίδια χρονιά-1996 απο καλπάζοντα καρκίνο, που δεν της αφήνει παρά μόνο τρείς μέρες για να ζήσει. Αλοίμονο, πόσο ακριβό είναι το τίμημα της ευτυχίας και της επιτυχίας, για αυτά τα λαμπερά αστέρια; Στις 23 Ιουλίου του 1996 η εθνική μας Αλίκη, αυτό το θρυλικό αγοροκόριτσο απο το Μαρούσι, η απαράμιλλη ψαροπούλα της «Μανταλένας» – που σαν μια άλλη Σκάρλετ Ο Χάρα, στέκεται παλικαρίσια, άκαμπτη στα χτυπήματα της μοίρας και με ακόρεστη δίψα για ζωή, καταφέρνει να υπερπηδήσει και τις πιο ανυπέρβλητες δυσκολίες, η αλύγιστη «υπολοχαγός Νατάσσα», που στο πλάι της έγειρε όλη η Ελλάδα, αφήνει την τελευταία της πνοή. Ο θανατός της προκαλεί πανδαιμόνιο στον ελληνικό λαό, που σε ένα κλίμα πάνδημης θλίψης, αποχαιρετά το λαμπερό-μοναδικό του αστέρι. Την εθνική μας, την δική του Αλίκη !!! Την ηθοποιό που στις οδυνηρές μεταπολεμικές μας δεκαετίες, γέμισε με το χαμόγελό της, την καρδιά και την ψυχή του λαού μας και του πρόσφερε ηθικό έρμα να σταθεί στα πόδια του.
Μοναδικό υποκριτικό τάλαντο, σπάνια γλυκιά και μελωδική φωνή, αρμονία στην κίνηση και σκέρτσο, που ανεδείκνυε με μοναδικό τρόπο το μεσογειακό ελληνικό ταμπεραμέντο, αλλά και ηθική λεβεντιά, μέσα απο τα έγκατα της αλύγιστης στο χρόνο ελληνικής ψυχής, ήταν τα στοιχεία που συνέθεταν την καλλιτεχνική ταυτότητα της ανεπανάληπτης Αλίκης Βουγιουκλάκη. Και για αυτό κέρδισε τον περίσεπτο και ηθικά βαρύτιμο τίτλο, της εθνικής μας στάρ. Πόσο ωραία ήταν αυτή η «Μανταλένα», που σε πείσμα της θηριωδείας της μοίρας της, πάλευε με την γρανιτένια θέληση της άκαμπτης ελληνικής ψυχής, για να κερδίσει το στοίχημα της ζωής; Και πόσο άστοργα είχαν σ΄ αυτό το λαμπερό αστέρι, οι μοίρες συμπεριφερθεί; Το παρόν κείμενο έχει δημοσιευθεί στις εφημερίδες της Ηλείας «ΠΑΤΡΙΣ» και «ΑΥΓΗ» και σε περιοδικά πολτιστικού χαρακτήρα.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr