Ασφαλιστικό, η οδυνηρή ώρα της αλήθειας
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ο πρόσφατος έλεγχος του ζέοντος ασφαλιστικού μας ζητήματος απο την Ευρωπαϊκή Ένωση και η ακολουθήσασα συζήτηση για τις αναγκαίες νέες αναλογιστικές μελέτες, προκειμένου να καταστεί αυτό βιώσιμο και να μην καταρρεύσει υπο το βάρος των δημοσιονομικών του ανισσοροποιών, ξανάφεραν στο προσκήνιο δραματικό ένα μείζον πρόβλημα της ελληνικής πολιτείας, που δυστυχώς καμιά μεταπολιτευτική μας κυβέρνηση δεν είχε το θάρρος και την πολιτική ευτολμία να επιλύσει. Σήμερα η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και το προ των πυλών «κούρεμα» των συντάξεων για να μην κηρύξουν σε λίγους μήνες στάση πληρωμών τα ταμεία, δοκιμάζει τις αντοχές της προ πολλού ήδη χειμαζόμενης ελληνικής κοινωνίας.Ας επιχειρήσουμε όμως μια ευσύνοπτη αναδρομή του προβλήματος, για να έχει ο αναγνώστης μια σαφή και πανοραμική εικόνα του θέματος. Κατά αρχάς να δούμε ότι η κοινωνική ασφάλιση είναι μια κεντρική πρόνοια της πολιτείας, προκειμένου να διασφαλίσει ένα μίνιμουμ αξιοπρεπούς διαβίωσης μέσω των συντάξεων στους απομάχους της ζωής, ενώ παράλληλα παρέχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους εργαζομένους. Δοθέντος ότι η έλευση του γήρατος είναι μια φυσική εξέλιξη της ζωής και μια πολιτισμένη και ευνομούμενη κοινωνία που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, οφείλει να έχει μεριμνήσει για αυτή και να παρέχει έτσι την αναγκαία στήριξη και πρόνοια στους πολίτες της. Κεντρική ιδέα της βιωσιμότητας της κοινωνικής ασφάλισης είναι η ανταποδοτικότητα. Δηλαδή οι συνάξεις απο τα ασφαλιστικά ταμεία, να είναι ανταποδοτικές πρός τις ασφαλιστικές εισφορές που κατέβαλλε ο εργαζόμενος και μάλιστα απο την εποικοδομητική αξιοποίηση των κεφαλαίων των εισφορών απο τα ταμεία, να δημιουργούνται αποθέματα που θα συμβάλουν στην εξυπηρέτηση όλων των άλλων εμφανιζόμενων αναγκών τους. Δυστυχώς στην δύσμοιρη Ελλάδα της κομματοκρατίας, των πελατειακών σχέσεων και των αετονύχηδών, μόνον αυτό δεν έγινε και φτάσαμε στην σημερινή οδυνηρή κατάταση. Προκειμένου να ικανοποιηθεί μια στρεβλή και κακώς ενοούμενη κοινωνική πολιτική, ο κανόνας της ανταποδοτικότητας καταστρατηγήθηκε. Εδίδοντο και ειδικότερα στα αποκαλούμενα «ευγενή» ταμεία, συντάξεις μεγαλύτερες απο τον μισθό που ελάμβανε ο συνταξιούχος όταν εργαζόταν. Ενώ σύντομα στο όνομα των πελατειακών σχέσεων, χτίστηκε μια βιομηχανία χορήγησης «μαϊμού» αναπηρικών συντάξεων πρός τους εκάστοτε κομματικά ημέτερους, που στην κυριολεξία γονάτισε τα ταμεία, δημιουργώντας τους τεράστιες μαύρες τρύπες. Η στρεβλή αυτή μάλιστα πολιτική συμπεριφορά απο όλες ανεξαιρέτως τις μεταπολιτευτικές μας κυβερνήσεις, επιτάθηκε σε περιοχές της Ελλάδος, που η κομματοκρατία και οι πελατειακές σχέσεις ευρίσκονταν στο απόγειό τους. Βεβαιως για να μην αδικήσουμε και έντιμούς πολιτικούς και ακαδημαϊκούς παράγοντες της δημόσιας ζωής, είχαν κατά καιρούς υπάρξει και έντιμες φωνές που διέβλεπαν το σοβαρό ενδεχόμενο μεσοπρόθεσμης κατάρρευσης των ταμείων, απο τις δημοσιονομικές τους ανισορροπίες τις οποίες εξέθεθρεφε απερίσκεπτα και «χωρίς αιδώ» - για να θυμηθούμε τον μεγάλο Αλεξναδρινό Κωνσταντίνο Καβάφη- ο στυγνός κομματισμός και το πελατειακό πολιτικό μας σύστημα. Αλλά προιός τους άκουγε !!! Ήταν τότε οι γραφικοί της εποχής και οι εκτός «πολιτικής πραγματικότητας» πολιτικοί που δεν είχαν και ελπίδα να επιβιώσουν, για την αφύπνιση που επιχειρούσαν στην ελληνική κοινωνία. Να θυμίσουμε εδώ χαρακτηριστικά την αποτυχημένη μεταρρυθμιστική προσπάθεια εξυγίανσης των ταμείων απο τον τότε υπουργό της κυβέρνησης Σημίτη Τάσο Γιαννίτση – και σήμερα στην κυβέρνηση Παπαδήμου Υπουργό Εσωτερικών – την αναλογιστική μελέτη για τα ταμεία του καθηγητή Σπράου, αλλά και πολλές άλλες ακόμα έντιμες φωνές, που δεν έχουμε πρόχειρα στο μυαλό μας. Μια αντίστοιχη συνετή πολιτική για να αναχαιτήσει την αφαίμαξη των ασφαλιστικών ταμείων, είχε επιχειρήσει ο υπουργός της Ν.Δ. Δημ. Σιούφας με νομοθετική παρέμβαση το 1992, που έμεινε γνωστή και ως «νόμος Σιούφα». Δυστυχώς όμως η έντιμη αυτή προσπάθεια εξορθολογικοποίησης του ασφαλιστικού μας ζητήματος, υπονομεύθηκε ποικιλότροπα απο όλο το πολιτικό μας σύστημα και σταδιακά απονευρώθηκε. Με απίστευτη ευρηματικότητα οι ακολουθήσασες κυβερνήσεις επιχείρησαν περίπου 100 παρεμβάσεις πάνω στον νόμο, που στην κυριολεξία τον ακύρωσαν και τον κατέστησαν ανενεργό. Φεύ είχε εγκολπωθεί στην κυβερνητική πολιτική μας κουλτούρα, η στρεβλή νοοτροπία, αντί να επεκτείνουμε και να βελτιώνουμε μια σωστή πολιτική παρέμβαση, χτίζοντας πάνω σ΄αυτήν και αναζητώντας την βέλτιστη εκδοχή της, να την αποξηλώνουμε και να την καθιστούμε στην πράξη ανενεργή. Αν τότε εχε υιοθετηθεί και επεκταθεί η νομοθετική παρέμβαση Σιούφα, σήμερα δεν θα απαιτούνταν οι συνταξιούχοι να υποστούν δραματικές αλλαγές στο ήδη πενιχρό και απομειωμένο αγοραστικά εισόδημά τους. Αλλά ας δούμε επιγραμματικά τι προέβλεπε η παρέμβαση Σιούφα, που επιχειρούσε νοικοκύρεμα και εξορθολογικοποίηση των οικονομικών στοιχείων των ασφαλιστικών μας ταμείων. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή : (α) Η σύνταξη έπρεπε να είναι ανταποδοτική των εισφορών και σε περίπτωση που αυτές δεν επαρκούσαν για την έκδοση μιας σύνταξης, που θα διασφάλιζε ένα αξιοπρεπές μίνιμουμ διαβίωσης των ασφαλισμένων, το αναγκαίο υπόλιπο θα το κατέβαλε το κράτος.
(β) Η επικουρική σύνταξη δεν θα έπρεπε σε καμία των περιπτώσεων να υπερβαίνει το 20% της κυρίας σύνταξης και ακόμα
(γ) Οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων θα είχαν την αυτονόητη υποχρέωση – φανταστείτε τι χάλι επικρατούσε – να καταθέτουν ισολογισμό και απολογισμό των οικονομικών τους πεπραγμένων. Αν δεν το έκαναν ως όφειλαν, αυτοδικαίως θα εξέπιπταν απο την διοίκηση των ταμείων, χωρίς την δυνατότητα επαναδιορισμού τους.
Πάραυτα η συνετή αυτή προσπάθεια για το νοικοκύρεμα των ταμείων στην πράξη ακυρώθηκε απο τις ακολουθήσασες κυβερνήσεις, με πλήθος άλλων παρεμβάσεων, που μέρα με την μέρα, την ξήλωναν σταδιακά. Και με τούτα και με τ΄άλλα φτάσαμε στην σημερινή δραματική κατάσταση, με την χρεοκοπία των ταμείων προ των πυλών, σημειώνοντας ακόμα ότι η δεινή τους θέση εμβόλιμα επιτάθηκε ακόμα περαιτέρω και απο την σοβαρή θραύση της ισορροπίας εργαζόμενοι πρός συνταξιούχους στα ταμεία. Γεγονός που θα πρέπει σαν κοινωνία η οποία αλόγιστα διεκδικούσε ασφαλιστικές απολαβές που δεν δικαιούτο, αλλά και σαν πολιτική τάξη που θυσίαζε το μέλλον της σπουδαίας πρόνοιας της κοινωνικής ασφάλισης, στο όνομα της εξυπηρέτησης των πελατειακών σχέσεων, να μας φρονιματίσει, να μας καταστήσει πιο υπεύθυνους πολιτικά και κοινωνικά στην διαχείριση τόσο σοβαρών θεμάτων και νας μας δώσει ένα ηχηρό μάθημα, ότι οι καρποί του λαϊκισμού και των ανεδαφικών διεκδικήσεων, είναι πολύ πικροί και σύντομα δίνουν την θέση τους σε οδυνηρές θυσίες. Τι πρέπει να γίνει ωστόσο θα αναρωτιέται ο αναγνώστης στο δια ταύτα; Είναι επιβελημένο όλα τα κόμματα, σε αγαστή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, με σοβαρότητα και ευθύνη, να εξεύρουν ένα modus vivendi –ελάχιστο σημείο συμφωνίας – στην οικονομική εξυγίανση των ασφαλιστικών μας ταμείων, που θα αποδέχεται ορισμένες αναγκαίες δημοσιονομικές παρεμβάσεις προκειμένου να αποτραπεί η οικονομική τους κατάρρευση και επομένως και η κατεδάφιση της κοινωνικής ασφάλισης, χωρίς συνάμα να δοκιμάζονται οι αντοχές των ήδη ακρωτηριασμένων οικονομικά χαμηλοσυνταξιούχων. Εμφανές είναι εδώ ότι το μεγαλύτερο βάρος θα επωμισθούν οι συνταξιούχοι με μεγαλύτερα εισοδήματα που έστω και κατ΄αδικο τρόπο - δοθέντος ότι με βάση την αρχή της ανταποδοτικότητας, τις συντάξεις τους τις έχουν πληρώσει με αίμα και τις δικαιούνται – εκδηλώνοντας την ευαιθσησία τους, σε μια δύσκολή καμπή για την ελληνική πατρίδα, θα στηρίξουν τους ασθενέστερους κοινωνικά και οικονομικά συναδέλφους τους απομάχους στη ζωή. Δυστυχώς μαγικές λύσεις δεν υπάχουν και παρήλθαν ανεπιστρεπτί οι καιροί των ευχολογίων, των μεσσιανικών λύσεων και των συναφών μεγάλων ψεμάτων πρός τον λαό του τύπου «λεφτά υπάρχουν» !!! Ας γίνουμε απο τα παθήματά μας σοφότεροι ως κοινωνία και ας επιχειρήσουμε έστω και τώρα την υστάτη στγιμή, να αποσοβήσουμε με μαρτυρικές θυσίες – το αφόρητα οδυνηρότερο – την κατάρρευση των ασφαλιστικών μας ταμείων. Το παρόν άρθρο μου έχει δημοσιευθεί και στις εφημερίδες "Αυγή" και "Παρατηρητής" της Ηλείας.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι M.Sc. Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr