Η τραγική μοίρα και τα αυγά του Φαμπερζέ ... !!!

Η τραγική μοίρα και τα αυγά του Φαμπερζέ ... !!!

Γράφει ο Πάνος Αβραμόπουλος

Οι κοινωνικοπολιτικές επαναστάσεις αλλάζουν τον ρού τις ιστορίας, με την προοπτική της δημιουργίας ενός κόσμου πιο όμορφου και δίκαιου. Ενίοτε όμως γίνονται και άδικες ισοπεδώνοντας στο διάβα τους καλλιτεχνικές δημιουργίες και ανθρώπινα επιτεύγματα ασύγγνωστης αξίας. Τι επεφύλασσε όμως η ιστορία μέσω της ρώσικης επανάστασης των μπολσεβίκων για μια τραγική μορφή της τέχνης; Ας ξετυλίξουμε το κουβάρι της γεμάτης μεγαλείο και πόνο αυτής ιστορίας από την αρχή. Το Σεπτέμβριο του 1918 μεταμφιεσμένος σε ταχυδρόμο, ένας γέροντας αποδρά από την μπολσεβοκρατούμενη πια Ρωσία για το εξωτερικό. Ήταν ο Πέτρος Κάρολος Φαμπερζέ, ο μεγαλύτερος κοσμηματοποιός όλων των εποχών. Το καθεστώς της επανάστασης δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με την παρουσία και δραστηριότητα του επίσημου κοσμηματοποιού του τσάρου, τις δημιουργίες του οποίου είχαν λατρέψει εστεμμένοι, πρίγκιπες, μαχαραγιάδες και πολυεκατομμυριούχοι από όλη την ανθρωπότητα. Του κλείνουν τα μαγαζιά του σε Μόσχα, Κίεβο, Οδησσό, αναγκαστικά και του Λονδίνου, ενώ αρχίζει να διακυβεύεται και η ίδια η ελευθερία του. Έτσι ο ανεπανάληπτος δημιουργός του κοσμήματος, αναζητά την σωτηρία στη Λοζάννη, όπου πάμπτωχος και δυστυχισμένος θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Και τι αλήθεια δεν είχε φτιάξει αυτός ο ασύλληπτος δημιουργός. Με τους κρουνούς της καλλιτεχνικής φαντασίας τους – πέρα από τα κλασσικά κοσμήματα – μετουσίωνε τα πολύτιμα πετράδια και μέταλλα – σε σπάνιες δημιουργίες. Μινιατούρες, κύπελλα, αγάλματα, σταχτοδοχεία και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νούς αποτελούσαν αντικείμενο της τέχνης του. Ξεχωρίζουν σε αυτές, το μουσικό κουτί από σμάλτο, χρυσό και διαμάντια που έφτιαξε για την επέτειο των γάμων του πρίγκιπα Φέλιξ Γιουσούποφ, η ανεπανάληπτη καρφίτσα από το μεγαλύτερο αμέθυστο που έγινε ποτέ για την μπαλαρίνα Ταμάρα Καρσαβίνα και πολλά άλλα αριστουργήματα. Όμως κάποιες από αυτές τις δημιουργίες έχουν καταχωριστεί στην ιστορία σαν τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στο φάσμα του κοσμήματος. Είναι τα περίφημα πασχαλινά αυγά των τσάρων. Γύρω στο 1881 ο Φαμπερζέ κάνει δώρο στον τσάρο Αλέξανδρο τον Γ’ ένα αυγό από λευκό σμάλτο πάνω σε χρυσάφι. Ανοίγοντας ο μονάρχης το αυγό βρίσκει μέσα έναν χρυσό κρόκο, που και αυτός με την σειρά του ανοίγει και από μέσα ξεπετιέται ένα πουλάκι με μια κορόνα στην οποία υπήρχε ένα άλλο μικρό ρουμπινένιο αυγό !!!. Ο τσάρος μένει έκθαμβος και έτσι θα δίνει παραγγελίες για αυγά στον μεγάλο καλλιτέχνη για μισόν αιώνα, μέχρι και τους απογόνους του. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν ο Φαμπερζέ θα κατασκευάσει πενήντα εφτά συνολικά αυγά που θα μείνουν στην ιστορία.

Τα γνωστότερα από αυτά είναι : το αυγό του 1897. Με πράσινο χρυσάφι, τους δυο αυτοκρατορικούς αετούς από μαύρο σμάλτο και ρόζ διαμάντια. Περιείχε μινιατούρα της αυτοκρατορικής άμαξας με δυο διασταυρούμενες ταινίες χρυσού και τη θέση του οδηγού από πορτοκαλί σμάλτο. Το αυγό του 1900. Με ένα χάρτη της Ρωσίας και μια μινιατούρα του υπερσιβηρικού σιδηρόδρομου από πλατίνα, με ένα πελώριο ρουμπίνι στην ατμομηχανή, με δυο χρυσά επιβατηγά βαγόνια, ένα ασημένιο καπνιζόντων και ένα βαγόνι εκκλησία από κρύσταλλο. Το αυγό του 1906.Με μάτ μόβ σμάλτο, διασταυρούμενες γιρλάντες από διαμάντια και ένα χρυσό κύκνο να κολυμπά σε μια λίμνη από ακουαμαρίνα. Γύρω στη λίμνη υπήρχαν υδρόβια φυτά στις τέσσερις αποχρώσεις του χρυσού, ενώ με το πάτημα ενός κουμπιού, ο κύκνος σηκώνονταν στα χρυσά πόδια του και κάθονταν σε ένα χρυσό δένδρο. Η δημιουργία των φαντασμαγορικών αυτών αυτών αυγών συνεχίστηκε μέχρι το 1917, οπότε και οι μπολσεβίκοι ανέλαβαν την εξουσία στη Ρωσία. Μέσα από τις αρπαγές και καταστροφές που σημειώνονται σε τέτοιες άναρχες καταστάσεις, τα αυγά θεωρήθηκαν προϊόντα διαφθοράς του προηγούμενου καθεστώτος εκμετάλλευσης και κανείς δεν γνωρίζει πόσα ακριβώς διασώζονται σήμερα. Υπάρχουν τρία στο μουσείο του Κρεμλίνου, αλλά τρία στο μουσείο της Βιρτζίνια των ΗΠΑ και άλλα τέσσερα διαθέτουν οι μεγαλοκοσμηματοπώλες του Λονδίνου Γουόρσκι. Πόσα όμως υπάρχουν σε ιδιωτικές συλλογές και πόσα άλλα εκποιήθηκαν ως χρυσός και πολύτιμα μέταλλα από τους μπολσεβίκους της επανάστασης για να επιβιώσουν ; Με την επιβολή του νέου εξάλλου καθεστώτος, ένας Αμερικανός βαρελάς επ ονόματι Χάμμερ πήγε το 1921 στη Ρωσία που μαστίζονταν από τον τύφο, με ένα ιδιόκτητο κινητό ιατρείο για να βοηθήσει δήθεν για την καταπολέμηση της νόσου. Οι Ρώσοι επαναστάτες πίστεψαν στις υποτιθέμενες διεθνιστικές προθέσεις του και του παρείχαν κάθε διευκόλυνση για να περιηγηθεί σε όλη τη Ρωσία. Όμως σύντομα ο παμπόνηρος Αμερικανός επέστρεψε στη χώρα του με τα πολύτιμα προϊόντα του εγκλήματός του. Μέσα από τις κρυψώνες του κινητού ιατρείου του έβγαλε δεκατρία από τα αμύθητης αξίας αυγά του μεγάλου δημιουργού τα οποία είχε αγοράσει έναντι πινακίου φακής από εξαθλιωμένους και πάμπτωχους αγρότες της επανάστασης. Τα πούλησε για ασύλληπτα ποσά και έφτιαξε χάρις στα χέρια του Φαμπερζέ μια πελώρια περιουσία. Κανείς δεν ξέρει σήμερα πόσα είναι τα εναπομείναντα από τα σπανίας αξίας αυγά του μεγάλου Ρώσου κοσμηματοποιού. Όσον για τον ίδιο τον Φαμπερζέ πέθανε δυστυχισμένος και πάμπτωχος, εκδιωγμένος από την πατρική του γή, μακριά στη Λοζάννη. Έτσι όμως είχε «γράψει» η ιστορία με τους αχανείς δαιδάλους της … Στην πρώτη φωτογραφία ο απαράμιλλος κοσμηματοποιός-καλλιτέχνης Πέτρος-Κάρολος Φαμπερζέ και στην δεύτερη φωτογραφία, ένα απο τα περίφημα κοσμήματα-αυγά του, με την μινιατούρα της ρωσικής αυτοκρατορικής άμαξας. Το παρόν κείμενό μου δημοσιεύθηκε στην ιστορική εφημερίδα του Πύργου "ΑΥΓΗ" και σε περιοδικά λαογραφίας, παράδοσης και πολιτισμού.

*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Πηγή : www.panosavramopoulos.blogspot.gr